MIKROEKONOMIA.pdf

(193 KB) Pobierz
MIKROEKONOMIA – OPRACOWANE
1. MECHANIZM RYNKU:
Jest to proces obejmujący żywiołowe działania podmiotów na rynku, w wyniku którego dochodzi do
ustalenia równowagi rynkowej, a więc samoczynnego dostosowania wielkości popytu (D) i podaży
(S), poprzez odpowiednie ustalenie ceny równowagi (P). Mechanizm rynku decyduje o alokacji
zasobów. Do analizy procesów gospodarczych używa się modelu gospodarki rynkowej.
Jego główne założenia to:
-model dotyczy gospodarki rynkowej w warunkach kapitalizmu (większość zasobów jest własnością
prywatną)
-gospodarka składa się z dwóch grup podmiotów gospodarczych: przedsiębiorstw i gospodarstw
domowych
-rynek dzieli się na rynek dóbr (konsumpcyjnych i kapitałowych) oraz rynek zasobów
-współzależność między podmiotami gospodarczymi przedstawiamy za pomocą wykresu kołowego:
Lewa strona wykresu przedstawia gospodarstwa domowe a prawa przedsiębiorstwa – to dwie grupy
podmiotów podejmujące decyzje gospodarcze.
2. MONOPOL PEŁNY:
Występuje kiedy na danym rynku występuje jedno przedsiębiorstwo wytwarzające produkty lub
usługi nie posiadające bliskich substytutów. Monopol poszukuje takiej wielkości produkcji lub ceny
sprzedaży, które przy danych kosztach maksymalizują jego zysk. Producent monopolistyczny może
stosować dyskryminację cenową. Monopole świadczące usługi publiczne są przedmiotem ingerencji
organów administracji rządowej w zakresie kształtowania cen monopolowych.
Monopol pełny jest drugą skrajną w sensie teoretycznym sytuacją na rynku. Sytuacja ta ma miejsce,
kiedy w danej gałęzi przemysłu istnieje tylko jedno przedsiębiorstwo wytwarzające produkt nie
posiadający substytutów.
Model monopolu pełnego opiera się na 4 założeniach:
-produkty jednorodne lub zróżnicowane
-brak możliwości wejścia do działalności opanowanej przez monopol pełny
-jeden sprzedający i wielu kupujących
-założenie doskonałej informacji o rynku
3. RÓWNOWAGA PRACY DŁUGIEGO I KRÓTKIEGO CZASU:
KRÓTKI:
Popyt na prace ze strony pracodawców uzależniony od relacji pomiędzy płacą równowagi a
krańcową produktywnością pracy. Przedsiębiorcy opłaca się zwiększać zatrudnienie dotąd, dopóki
dodatkowy przychód jaki osiągnie z zatrudnienia kolejnego pracownika będzie większy niż koszt
jego zatrudnienia. Krótkookresowa równowaga na doskonale konkurencyjnym rynku pracy powstaje
w punkcie przecięcia się krzywej podaży rynkowej z krzywą popytu rynkowego.
DŁUGI:
Popyt na pracę jest relacja pomiędzy płacą a ceną kapitału. Praca i kapitał w pewnym zakresie
zastępują się w procesie produkcji (np. wzrost płac przy niezmiennych cenach kapitału) może
skłonić przedsiębiorcę do zastosowania nowej technologii oszczędzającej pracę, co spowoduje
zmniejszenie jego popytu na pracę. W długim okresie czasu płace zbliżają się do poziomu płacy
minimalnej. Pracownicy otrzymują płacę, pozwalającą im na proste odtwarzanie siły roboczej.
4. GRY STRATEGICZNE:
Analizując postępowanie firm oligopolu, zmierzających do osiągnięcia wyznaczonych celów można
wykorzystać założenia teorii gier. Zastosowanie teorii gier do rozwiązywania problemów
ekonomicznych zawdzięczamy J.V. Neumanowi i O. Morgensternowi, którzy w 1984r. opublikowali
książki pt. „Theory of Games and Economic Behaviour”. Teoria gier nie daje ostatecznego i
jedynego wyjaśnienia zachowania się firm oligopolu, ale pozwala lepiej zrozumieć złożność procesu
podejmowania decyzji ekonomicznych. Konkurujące ze sobą przedsiębiorstwa możemy potraktować
jako graczy realizujących własne strategie działania. Jeżeli jedna z firm wyznaczy sobie określony
cel może go osiągnąć przy pomocy np. ceny, reklamy promocji itd. Istotą teorii gier strategicznych
jest rozwiązanie problemu w jaki sposób wybrać najkorzystniejszą w danych warunkach strategię.
Efektem danej strategii jest wygrana - stanowi ją czysta korzyść jaką strategia przynosi firmie w
konfrontacji z każdą daną strategią firmy konkurencyjnej. Firma może zdecydować się na różne
strategie, którym odpowiadają różne strategie konkurentów. W ten sposób powstaje macierz
wygranych czyli wyniki każdej z możliwych kombinacji strategii przyjętych przez firmę i
konkurentów.
Rodzaje gier strategicznych:
-gry dwuosobowe o sumie zero (suma wygranych obu graczy jest równa zero)
-gra o sumie różnej od zera (wygrana jednego z graczy równa się stracie drugiego gracza)
5. FORMY MONOPOLIZACJI RYNKU:
Istnieją dwie podstawowe drogi umożliwiające przedsiębiorstwom osiąganie pozycji
monopolistycznej. Pierwsza: polega na ciągłym inwestowaniu w rozwój przedsiębiorstwa i
opanowywaniu danej dziedziny produkcji lub rynku zbytu. Proces ten jest długotrwały i kosztowany
ponieważ konkurencji podejmują podobne działania. Drugim sposobem jest łączenie się ze sobą
przedsiębiorstw, często będących dotychczas konkurentami. W wyniku łączenia się firm powstają
nowe formy instytucjonalne, z których najbardziej znane to:
POOLE I RINGI:
Przedsiębiorstwa tworzą je w celu zrealizowania konkretnego przedsięwzięcia i osiągnięcia korzyści
ekonomicznych o charakterze monopolistycznym. Firmy wchodzące w skład poolu i ringu ustalają
np. wspólną politykę cenową, dzielą zadania produkcyjne oraz rynki zbytu.
KARTEL:
Kartele powstały w Niemczech na przełomie XIX i XX wieku. Umowy kartelowe dotyczą wspólnej
polityki ustalania cen, podziału rynków zbytu i koordynacji planów inwestycyjnych przedsiębiorstw.
W ich skład mogą wchodzić przedsiębiorstwa krajowe, zagraniczne a niekiedy instytucje rządowe
poszczególnych krajów. Jednym z najbardziej znanych karteli jest OPEC – Organizacja Państw
Eksporterów Ropy Naftowej. Celem umowy kartelowej jest ograniczenie wzajemnej konkurencji
oraz podział osiąganych zysków monopolowych. Są z natury formą niestabilną i po pewnym okresie
funkcjonowania ulegają rozwiązaniu.
SYNDYKAT:
Powstaje w wyniku umowy przedsiębiorstw, które ustalają wspólną politykę sprzedaży lub zakupu
produktów. Spełnia rolę wspólnego biura handlowego przedsiębiorstw, które w ich imieniu i
interesie prowadzi politykę cen i zbytu. Kontroluje rozmiary podaży wyznaczając odpowiednie
limity produkcyjne.
TRUST:
Stanowi jakościowo wyższą formę monopolizacji rynku. To nowe przedsiębiorstwo, które powstało
zamiast samodzielnie istniejących dotychczas firm. Akcjonariusze przekazują swoje udziały
zarządowi trustu otrzymując w zamian certyfikaty trustowe. Trustem zarządza rada wykonawcza,
zyski wypracowane przez przedsiębiorstwa płyną do centralnej kasy trustu. Rada trustu dzieli
osiągnięte zyski proporcjonalnie do udziałów poszczególnych firm w truście.
KONCERN:
Jest zespołem odrębnie działających przedsiębiorstw, należących do wspólnego właściciela. Duże,
silne kapitałowo przedsiębiorstwo wykupuje akcje innych firm lub doprowadza do fuzji
organizacyjnych uzyskując w ten sposób kontrolę nad nimi. Poszczególne firmy wchodzące w skład
koncernu działają samodzielnie w oparciu o rachunek ekonomiczny. Cecha wielu koncernów SA
technologiczne powiązania pionowe przedsiębiorstw.
KONGLOMERAT:
Zaczęły powstawać po II wojnie światowej jako wyraz ekspansji dużych firm monopolistycznych i
rozszerzania ich tradycyjnych działalności na inne dziedziny produkcji i handlu. Przykładem
konglomeratu jest działająca na polskim rynku firma amerykańska Procter and Gamble lub firma
Pepsico.
HOLDING:
Skomplikowana forma monopolizacji, pozwala na kontrolowanie znacznej ilości przedsiębiorstw.
Jest przedsiębiorstwem, które poprzez posiadane akcje innych przedsiębiorstw sprawuje kontrolę
nad nimi. Holdingi najczęściej tworzą wielkie firmy przemysłowe lub finansowe w celu
kontrolowania przedsiębiorstw powiązanych z ich działalnością. Jednym z największych holdingów w
skali światowej jest General Motors.
6. MONOPOL NA RYNKU PRACY:
To struktura rynkowa charakteryzująca się:
-występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy lub producenta danego towaru, który kontroluje
podaż i ceny, oraz wielu odbiorców
-występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek (np. ustawodawstwo,
patenty, koszty itp.)
-unikatowością produktu monopolu (nie posiada on dobrego lub bliskiego substytutu)
Monopol może mieć charakter:
-państwowy: kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi lub produkować określony
asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi (np. monopol spirytusowy, monopol loteryjny itp.)
-wymuszony: kiedy jeden z producentów towaru/usługi osiąga taką pozycję na rynku, że pozostali
producenci bankrutują
-naturalny: wynikający z natury dostarczanej usługi/towaru, gdy ze względów technicznych
konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona (np. koleje żelazne, dostarczanie
7. MONOPSON NA RYNKU PRACY:
To taka forma rynku, na którym istnieje tylko jeden odbiorca (przedsiębiorstwo pośredniczące w
handlu) oraz wielu dostawców pewnego towaru lub usługi. Monopsonami są zazwyczaj firmy
taką pozycję dąży do zakupu po zaniżonych cenach podczas negocjacji z dostawcami. Monopson
zwiększa zatrudnienie, aż do momentu zrównania się kosztu marginalnego pracy z przychodem ze
sprzedaży produktu marginalnego pracy. Monopson jako jedyne przedsiębiorstwo kupujące na rynku
czynnik pracy stwierdza, że krzywa podaży pracy ma nachylenie dodatnie. Oznacza to, że
zwiększanie zatrudnienia pracowników wymaga zwiększania płacy. Jeżeli monopson nie stosuje
dyskryminacji płacowej musi płacić więcej nie tylko dodatkowo zatrudnianemu pracownikowi ale
tez wszystkim pracownikom dotychczas zatrudnionym.
8. EFEKT SUBSTYTUCJI:
Jest spowodowany jest zmianą ceny jednego z dóbr należących do koszyka dóbr konsumenta i
polega na dostosowaniu popytu do tej zmiany: konsumenci odchodzą od dobra X, którego względna
cena wzrosła, zastępując je innymi dobrami, których cena w porównaniu do ceny dobra X pozostała
stała lub spadła. Jest to tzw. zastępowanie jednego dobra drugim.
9. EKEFT DOCHODOWY:
Związany jest ze wzrostem lub spadkiem dochodu. Wzrost / spadek ten może się wiązać zarówno ze
zwykłym zmniejszeniem dochodu do dyspozycji, jak i ze wzrostem cen(y). Gdy rozważamy dobra
zwykłe (normalne), każdy spadek dochodu spowoduje spadek popytu na oba dobra. W przypadku
dóbr niższego rzędu, efekt dochodowy działa w odwrotnym kierunku. Generalnie wzrost dochodu
spowoduje wzrost ogólnego popytu zgłaszanego przez konsumenta, a spadek dochodu - spadek
popytu.
10. MODELE OLIGOPOLU:
Oligopol jest bardziej skomplikowany od duopolu. Z tej racji istnieje wiele modeli oligopolu,
przybierających często wyrafinowaną postrach matematyczną.
MODEL ŁAMANEJ KRZYWEJ POPYTU:
Sztywne ceny – firmy nie zmieniają ceny, bo może to spowodować niekorzystną dla nich reakcję
innych graczy.
MODEL COURNOT:
-konkurencja ilościowa
-sprowadzamy do duopolu
-jest dany popyt (np. liniowy p=a-bQ) Q=q1+q2
-funkcje reakcji obu firm są symetryczne
Im więcej firm w tym modelu, tym rozwiązanie bliższe doskonałej konkurencji. Ta równowaga nie
maksymalizuje zysku obu firm. Gdyby zamiast dwóch firm była jednak monopolistyczna, to
osiągałaby ona większy zysk niż te dwie razem wzięte.
MODEL BERTRANDA:
Tak jak w Cournot, tylko że firmy konkurują cenowo, a nie ilościowo.
-równowaga Bertranda ustala się na poziomie ceny z równowagi konkurencyjnej (równej MC) jeśli
dobro jest homogeniczne
-jeśli ktoś ustali wyższą cenę, to nikt u niego nie kupi, jeśli niższą, to będzie ponosił straty
-równowaga Bertranda jest możliwa koszty MC są równe dla każdego
-jeśli dobro heterogoniczne, to cena może być wyższa niż MC
MODEL STACKELBERGA:
-jest to gra sekwencyjna, ktoś zaczyna pierwszy, a drugi dopiero odpowiada
-maksymalizując zysk obu firm dla funkcji liniowej p=a-bQ
-razem mają mniej, niż mieliby w modelu Cournot, ale lider ma więcej
MODEL PRZYWÓDZTWA CENOWEGO:
To też model gry sekwencyjnej, ale lider ustala cenę, a nie ilość
-rynek dzieli się na firmę dominującą i firmy konkurencyjnego skraju
-firma dominująca ustala cenę, więc firmy konkurencyjnego skraju są cenobiorcami
11. KONKURENCJA DOSKONAŁA RYNKU:
Jest to model rynku, na którym występuje wielu nabywców i wielu sprzedawców, a żadni z nich nie
mają wpływu na cenę, popyt i podaż. Uczestnicy rynku doskonale konkurencyjnego napotykają
poziomą krzywą popytu - bez względu na to, ile dane przedsiębiorstwo sprzedaje, uzyskuje
dokładnie cenę rynkową. Z jednej strony gdyby przedsiębiorstwo to próbowało podnieść cenę
powyżej rynkowej, niczego by nie sprzedało, ponieważ nabywcy przeszliby do jednej z wielu
konkurencyjnych firm, których produkt jest równie dobry, ale tańszy. Z drugiej strony
przedsiębiorstwo może sprzedać dowolną ilość dobra przy cenie rynkowej, dlatego ustalanie ceny
poniżej ceny rynkowej nie ma sensu. Charakterystyczną cechą przedsiębiorstwa działającego w
konkurencji doskonałej jest wspomniana pozioma krzywa popytu.
12. RENTA:
Są to te dochody (dodatkowe wynagrodzenie) przynoszone przez czynniki produkcji, które stanowią
nadwyżkę ponad minimalne dochody niezbędne do tego by czynnik był oferowany na sprzedaż – czyli
inaczej, jest to nadwyżka ceny ponad koszty produkcji.
13. QUASI-RENTA:
Jest to renta ekonomiczna odnosząca się tylko do krótkiego okresu, związana z niedostatkiem
umiejętności, znika ona gdy ten niedostatek zostanie uzupełniony, czyli pracownicy nabędą
niezbędne umiejętności.
14. RENTA GRUNTOWA:
Jest to forma dochodu uzyskiwanego przez właściciela ziemi wykorzystywanej do celów
produkcyjnych. Wysokość renty gruntowej zależna jest od ceny użytkowania ziemi (najmu,
dzierżawy) , kształtującej się na rynku pod wpływem popytu i podaży, oraz od jej powierzchni.
15. RYNEK DOSKONALE KONKURENCYJNY:
Rynek doskonale konkurencyjny występuje w przypadku, gdy liczba kupujących i sprzedających jest
na tyle duża, iż ich indywidualne decyzje nie wpływają na poziom cen (będący wynikiem działania
podaży i popytu). Panuje tu informacja doskonała - każdy posiada dokładną informację o rynku.
Firma na takim rynku jest cenobiorcą i będzie ustalać wielkość swojej produkcji w miejscu, gdzie
cena towaru będzie równa kosztowi krańcowemu z jego wytworzenia.
16. KAPITAŁ POŻYCZKOWY:
Jest to kapitał, głównie w formie pieniężnej, udostępniany przez właścicieli do czasowej dyspozycji
innym użytkownikom w zamian za wynagrodzenie w postaci oprocentowania. Udostępnienie to może
nastąpić pośrednio, przy udziale banku (kredyt bankowy) , lub bezpośrednio, poprzez zakup obligacji
emitowanych przez pożyczkobiorcę lub udzielenie kredytu handlowego (dostawy dóbr lub usług z
odroczonym terminem płatności).
17. POPYT NA KAPITAŁ POZYCZKOWY:
Jest uzależniony jest od poziomu stopy procentowej, będącej jego ceną, i stopy zwrotu,
określającej dochód z kapitału zaangażowanego w procesach gospodarczych. Korzystanie z kapitału
pożyczkowego jest opłacalne, gdy stopa zwrotu jest większa lub co najmniej równa stopie
procentowej. Wzrost stopy procentowej lub obniżenie stopy zwrotu powodują zmniejszenie popytu
na kapitał pożyczkowy, obniżenie stopy procentowej i wzrost stopy zwrotu powiększają popyt na
kapitał pożyczkowy.
18. PODAŻ NA KAPITAŁ POZYCZKOWY:
Uzależniony jest głównie od poziomu dochodów podmiotów gospodarczych i stopy procentowej. Ta
ostatnia jest więc czynnikiem równoważącym popyt i podaż kapitału pożyczkowego.
19. ELASTYCZNOŚC CENOWA POPYTU:
Jeśli czynnikiem wpływającym na zmiany rozmiarów popytu na dobro x jest cena dobra x tedy mamy
doczynienia z cenową elastycznością popyty, której formułę zapiszemy następująco:
20. RYNEK OLIGOPOLU:
Jest to model rynku, na którym występuje niewielka liczba - od dwóch (duopol) do kilkunastu -
producentów, których decyzje cenowe są wzajemnie uzależnione. Uzależnienie to przyjmuje
najczęściej formę paralelizmu cenowego, gdy decyzje co do ceny podejmuje największe
przedsiębiorstwo oligopolu (lider cenowy), a pozostałe je naśladują, bądź mniej lub bardziej
formalnych umów, dotyczących wspólnej polityki cenowej (umowa dżentelmeńska, kartel, ...

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin