POWTÓRKA Z LEKTUR – SZATAN Z SIÓDMEJ KLASY K. MAKUSZYŃSKI
Przeczytaj streszczenie lektury i wypełnij zadania
Pan Gąsowski był profesorem gimnazjum w Warszawie, uczniowie bardzo go lubili ponieważ był uczciwy, mądry, dobry i roztargniony aż do przesady. Ulubieńcami historyka byli siódmoklasiści. W tej klasie uczył się Adam Cisowski, siedemnastoletni chłopak, który wykazywał się zaradnością, sprytem i inteligencją, dlatego nazywano go „szatanem”. Chłopak rozwiązywał przeróżne zagadki, wykrył na przykład system odpytywania przez profesora. Uczył się jak być dobrym detektywem. Gdy nadszedł czas wakacji Adam razem z rodzicami szykowali się do wyjazdu nad morze, lecz nieoczekiwanie w domu zjawił się pan Gąsowski z prośbą, aby chłopak pojechał z nim na wakacje do jego rodzinnego majątku we wsi Bejgoła, aby rozwiązać tajemnicza zagadkę. Adaś się zgodził i gdy przybył do domu nauczyciela, drzwi otworzyła mu bratanica profesora Wanda Gąsowska, która już od pierwszego spojrzenia zauroczyła Adasia. Usiedli wszyscy przy jednym stole i profesor zaczął opowiadać, co się tam działo. Na początku jakiś Francuz chciał obejrzeć dwór, lecz tylko interesowały go drzwi, później dostali propozycję sprzedania dworu za dużą sumę, ale nie skorzystali z tej oferty. Po paru dniach zginęły dwie pary drzwi, znaleziono je w parku, lecz były odarte z farby. Adaś zaciekawiony tymi niezwykłymi okolicznościami, zrezygnował z wyjazdu nad morze i pojechał razem z profesorem i Wandą do wsi Bejgoła. Po dotarciu na miejsce Adam poznał rodzinę profesora, Iwo Gąsowskiego, zwariowanego matematyka, oraz jego żonę Ewę Gąsowską. Późnym popołudniem razem z Wandą zwiedził stary, zaniedbany dwór, aż tu nagle zauważył jakąś postać. Chciał się zbliżyć, lecz niespodziewanie ktoś uderzył go w głowę i upadł na ziemię. Po chwili Wanda znalazła Adama i przeniosła go do domu. Leżąc parę dni w łóżku, rozmyślał o tych dziwnych zajściach i doszedł do wniosku, że rozwiązania trzeba szukać w przeszłości. Postanowił porozmawiać z domownikami i przeszukać strych. Tam znalazł pamiętnik księdza, w którym spisywane było wszystko co się działo we dworze. Gdy to przeczytał trafił na ślad, iż podczas wojny mieszkali tu dwaj żołnierze cesarscy, jeden z nich miał odmrożone nogi. Pan Gąsowski przyjął ich do siebie i umieścił ich w domku ogrodowym, ponieważ w domu umierała jego żona. Po śmierci pani Domiceli rannego przeniesiono do bawialni. Leżąc tam, oficer cały czas przyglądał się portretowi przodków Gąsowskich. Po jakimś czasie oficer na łożu śmierci mówił o drzwiach, ale uznano to za majaczenie. Gdy tylko zaczęło świtać poszli do ogrodowego domku, lecz drzwi tam już nie było. Po południu przybył wędrowny malarz prosząc o gościnę. Udzielono mu gościny, ale Adaś nabrał podejrzeń co do jego osoby i oczywiście miał rację. Następnego dnia człowiek ukradł pamiętnik księdza. Nie czekając dłużej, Adaś postanowił działać. Upozorował swój wyjazd i przenocował we wiosce. Tam zaproszono go na obiad, w czasie rozmów dowiedział się że panna Irenka została poproszona o przetłumaczenie starego listu. Okazało się że w tym liście oficer przekazał swoja ostatnia wolę, nakazał aby brat przybył do wsi do dworu Gąsowskiego gdzie ukrył coś, co udało mu się ocalić z wojennej pożogi. Ma on wejść do pokoju, w którym przebywał przed śmiercią żołnierz i rozważyć słowa, które będą dla niego wskazówką. Adam poznał te dwa wersy mówiące o tym ze dalszych wskazówek należy szukać na drzwiach bramy. Wieczorem po list przyszedł nieznajomy. Chłopak jednak rozpoznaje w nim fałszywego malarza i postanawia iść za nim. Malarz wszedł do jakiegoś domu i wspólnie z kolegą próbowali rozwiązać zagadkę, ale nic z tego ni wyszło i położyli się spać. Adam obok domu znalazł stara budę, więc postanowił w niej przenocować, ale miał pecha bo psy go wytropiły. Natychmiast znalazł się tam fałszywy malarz i jego koledzy chudzielec i garbaty, wykręcając ręce chłopcu zawlekli go do domu. Tam kazali mu, aby objaśnił im znaki listu Francuza, chłopiec udał że nie potrafi tego rozszyfrować, więc nakazali mu napisać list do Gąsowskiego ze nic mu nie jest. Adaś był sprytny i tak napisał ten list ze pierwsze litery wszystkich linijek tworzyły napis ,,STRZEŻCIE DOMU”. Nie mogąc uzyskać żadnych wiadomości, związali go i zamknęli w piwnicy, po chwili okazało się że ma towarzystwo. Był tam również Francuz, który przybył w poszukiwaniu skarbów. Opowiedział on Adasiowi, że wynajął dwóch ludzi, aby zbadali drzwi we dworze. Fałszywy malarz dowiedział się z listu o skarbie Francuza, aby zagarnąć wszystko dla siebie związali go, okradli i wrzucili do piwnicy. W nocy rozszalała się burza do piwnicy wlewało się coraz więcej wody, Adam wzywał pomocy, po kilku minutach usłyszeli go harcerze, który pomogli im się wydostać. Osłabionego Francuza zabrali harcerze. Adaś zaś pobiegł do domu Gąsowskiego, zabrał pamiętnik i skradzione pieniądze. Rannego Francuza zostawili u księdza Kazuro, który się nim zajął, po chwili trafił tam też Adaś i przypadkiem usłyszał jak ksiądz opowiadał, że kiedyś przyniesiono do niego rannego księdza na drzwiach zdjętych z ogrodowego domku, chory wyzdrowiał, a drzwi, na których go niesiono są do dziś w parafialnej szkółce. Rankiem zaraz poszedł je obejrzeć, pod okuciem okalającym dziurkę od klucza znalazł napis, który mówił, iż dalsze wskazówki znajdują się w malowanej brodzie, w wielkim domu. Chłopak nauczył się tych słów na pamięć. W tym czasie n dwór dotarł list Adasia, domownicy odczytali ukryte przesłanie. Z pomocą przyszedł im Staszek Burski i jego harcerze. Rozbili namioty w parku okalającym dom. Późną nocą pojawił się Adaś i wraz ze Staszkiem udali się od razu na strych, coś stamtąd zabrali i zniknęli nic nie tłumacząc profesorowi. Prosili tylko, aby następnego dnia przy ich powitaniu profesor zrobił dużo hałasu. Rankiem całe towarzystwo jadło śniadanie na tarasie, wtedy zjawił się Adaś ze Staśkiem. Profesor zaczął głośno witać przybyłych. Chłopcy opowiadali donośnym głosem odkryciu jakiego dokonał chłopak oraz o wyprawie po skarb, na którą udadzą się wszyscy wieczorem. Po zapadnięciu zmierzchu wszyscy udali się do parku, gdzie po długim kluczeniu i błądzeniu Adaś polecił profesorowi odmierzyć dziesięć a później jedenaście kroków od pagórka. Na miejscu na którym wypadło zaczęli kopać. Wkrótce ukazała się ogromna stara skrzynia z mocno zabitym wiekiem. Nagle z krzaków wskoczył jeden z opryszków i grożąc wszystkim rewolwerem, zabrał wykopany skarb. Gąsowski chciał go gonić lecz Adaś nie pozwolił i dopiero w domu wyjaśnił, że całe te szukanie skarbu było zaplanowane dla zmylenia opryszków. Chodziło o to, by obserwowali każdy ich krok, byli przekonani iż zabrali mi prawdziwy skarb, rezygnując z dalszych poszukiwań. Dopiero teraz Adam zrozumiał, że chodzi o brodę jednego z przodków Gąsowskich z portretów znajdujących się w saloniku. Na portrecie wyczytał następną wskazówkę, że nie należy szukać w domu tego, co wkrótce wróci do Egiptu i nigdy nie jadł na uczcie z płaskiego talerza. Wtedy chłopiec zrozumiał, iż skarb jest ukryty w prastarym pniu dębu, na którym mieściło się bocianie gniazdo. W dziupli ogromnego dębu znalazł skórzany woreczek, w którym były diamenty i rubiny. Adam oddał skarb pani Gąsowskiej, po czym stwierdził, że panna Wanda jest cenniejsza od wszystkich diamentów i rubinów.
I. Uzupełnij „metryczkę” lektury:
Tytuł: ……………………………………………………….
Autor: ………………………………………………………
Główni bohaterowie: …………………………………………………………………………………………
Główny wątek: ……………………………………………………………………………………………….
Czas i miejsce akcji: ………………………………………….
Rodzaj i gatunek literacki: ………………………..
II. Uzupełnij zdania:
Adam Cisowski chodził do …………………………………………… w Warszawie.
Adaś uczył się jak być ……………………………………., dlatego rozwiązywał różne zagadki, odkrył m. in. w jaki sposób profesor Gąsowski …………………………………….. na lekcjach historii.
Adasia nazywano szatanem, ponieważ był bardzo …………………………………………….. .
Największą zagadką w karierze „szatana” było ……………………………………………………………… .
Podczas pobytu na wsi Adaś bardzo polubił ………………………………… i powiedział o niej, że jest ………………………………………….. .
III. Wypisz informacje, o które jesteś proszony:
Wymień członków rodziny Cisowskich: …………………………………………………………….
Wymień członków rodziny Gąsowskich: ……………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………..
Wymień innych bohaterów, którzy występują w powieści: …………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………..
Wypisz nazwy miejscowości, w których dzieje się akcja powieści: …………………………………………...
IV. Rozwiąż test:
1. Adam Cisowski ma lat:
a. 15 b. 16 c. 17
2. Profesor historii w gimnazjum Adasia nazywał się:
a. Gąskowski b. Gąsowski c. Gąsiewski
3. Adam z rodzicami miał jechać na wakacje:
a. w góry b. nad jezioro c. nad morze
4. Adaś spędza wakacje we wsi:a. Bejgoła b. Ejgoła c. Głodowce
5. Malarz ukradł:a. portret z bawialni b. pamiętnik ks. Koszyczka c. drzwi z pokoju pana Iwo
6. Stary francuski list Adaś:a. znalazł przypadkiem na drodze b. ukradł opryszkom (malarz, chudzielec, garbaty) c. dostał do przetłumaczenia od panny Irenki
7. Dowiedział się z listu, że dalszych wskazówek co do skarbu należy szukać:a. w ogrodzie b. na drzewie c. na drzwiach
8. Młody detektyw został uwięziony:a. na strychu b. w piwnicy c. w budzie dla psa
9. Adaś napisał list do prof. Gąsowskiego i jego rodziny, w którym za pomocą szyfru przekazuje im ostrzeżenie. Brzmiało ono:a. „pilnujcie domu” b. „strzeżcie domu” c. „strzeżcie drzwi”
10. Na pomoc uwięzionemu detektywowi i Francuzowi przychodzi:a. prof. Gąsowski b. ks. Kazuro c. Stasio Burski i harcerze
11. Rannym Francuzem po uwolnieniu przez harcerzy zaopiekował się:
a. ksiądz b. panna Wanda c. Adam
12. O miejscu, gdzie znajdują się poszukiwane drzwi Adaś dowiaduje się od:a. panny Ireny b. Francuza c. Ks. Kazuro
13. Według wskazówki „Nigdy nie jadał na uczcie z płaskiego talerza”:a. Adaś b. bocian c. Napoleon
14. Adaś rozlicza się z rzezimieszkami w następujący sposób:a. dzieli się z nimi łupem b. zakopuje fałszywy skarb c. oddaje im wszystko ze strachu
15. Skarb ukryty był:a. za obrazem w bawialni b. w dębie z bocianim gniazdem c. w ogrodzie
Skarbulek