suknia-z-welonem,6.pdf

62 | ˚YCIE WEWN¢TRZNE | ZNAKI

| 63

Wyglàda na to, ˝e mimo politycznych deklaracji tradycyjna rodzina

jest w odwrocie. Mo˝e o tym Êwiadczyç choçby gwałtowny sprzeciw,

z jakim spotkała si´ niedawna propozycja rzeczniczki praw dziecka,

by obowiàzkowo rejestrowaç wolne zwiàzki. RoÊnie liczba rozwodów,

coraz wi´cej ludzi decyduje si´ na ˝ycie

bez Êlubu. Czym wytłumaczyç

zawrotnà karier´ wolnego

zwiàzku? I czy mał˝eƒstwo

ma dziÊ jeszcze racj´ bytu?

– Katarzyn´ Miller

i Wojciecha Eichelbergera

pyta Tatiana Cichocka

Zdj´cia Zosia Zija

– Czy rejestrowanie wolnych zwiàzków ma sens?

Wojciech Eichelberger: To zaprzeczenie ich istoty, ab-

surd. Ludzie wchodzà w wolne zwiàzki po to właÊnie, ˝eby

si´ nigdzie nie rejestrowaç. Ciekawe, jak ustawodawca roz-

strzygałby, od którego momentu zwiàzek to ju˝ zwiàzek. Ju˝

po pierwszej nocy?

– Istnieje konkubinat. Mo˝na dobrowolnie si´ zarejestrowaç, by

móc dziedziczyç majàtek, odwiedzaç chorego partnera w szpitalu,

mieç prawo do pogrzebu. Rejestracja daje konkretne prawa i przywile-

je. Dlaczego wi´c zamiast konkubinatu coraz wi´cej ludzi wybiera ˝ycie

w wolnych zwiàzkach?

Katarzyna Miller: ˚eby czuç si´ wolnymi. ˚eby mieç po-

czucie, ˝e sà z tà drugà osobà tak długo, jak chcà, ˝e łàczy

ich ciàgle ˝ywa dobra wola, miłoÊç, a nie papier, przysi´ga

czy urzàd.

W.E.: Jednym z najwa˝niejszych powodów jest złe do-

Êwiadczenie zwiàzane z mał˝eƒstwem rodziców. Szczególnie

gdy byli to ludzie nieszcz´Êliwi, zwiàzani jedynie formalno-

Êcià. Wtedy ich dzieci, chcàc sobie t´ sytuacj´ jakoÊ wytłuma-

czyç, uznajà, ˝e forma zabiła treÊç, pogrzebała szans´ na roz-

wijanie zwiàzku.

K.M.: Wiele osób sàdzi, głównie na podstawie obserwacji,

˝e ci zaobràczkowani przestajà si´ staraç, bo uwa˝ajà, ˝e do sie-

bie nale˝à, majà to nawet na piÊmie – wi´c nic tego nie roze-

rwie. Tymczasem o ka˝dy zwiàzek trzeba dbaç, bo inaczej si´

rozpadnie, nawet jeÊli z ró˝nych wzgl´dów nie rozpadnie si´

formalnie – bo na przykład rozwód jest dla takich osób nie

do przyj´cia Êwiatopoglàdowo. Na zanik treÊci w zalegalizowa-

nym zwiàzku mo˝e wpłynàç te˝ to, ˝e niektórzy ludzie czujà

si´ w nim po jakimÊ czasie na siebie skazani. A kiedy si´ czu-

jà skazani, to mogà si´ poczuç uwi´zieni.

W.E.: Sà te˝ ludzie, którzy bojà si´ mał˝eƒstwa, bo czujà

si´ do niego niedojrzali. Nie wierzà, ˝e uniosà tak wielkà od-

powiedzialnoÊç: za siebie, partnera czy partnerk´, wspólne

˝ycie i dzieci.

K.M.: Dojrzały człowiek zwykle dotrzymuje słowa. Idzie

swojà drogà – wie, ˝e nie mo˝e iÊç wszystkimi drogami naraz.

Jego przyrzeczenie jest zwiàzane ze Êwiadomym wyborem i go-

towoÊcià na to, jaka b´dzie cena. Niedojrzały czło-

wiek, przyrzekajàc, zaczyna czuç, ˝e znikajà inne

perspektywy. Taki ktoÊ nie wie, dokàd idzie i cze-

go by chciał dla siebie, wi´c reaguje histerycznie,

chce uciekaç. JeÊli jest uczciwy wobec siebie i part-

nera, nie powinien si´ tak wiàzaç. Ale bywa od-

wrotnie: sporo ludzi ma poczucie, ˝e sà na tyle doj-

rzali i odpowiedzialni, ˝e nie potrzebujà ˝adnego

przyrzeczenia przed urz´dnikiem albo kapłanem,

by powa˝nie traktowaç siebie i swojego partnera.

Majà gotowoÊç pracy nad zwiàzkiem nie dlatego, ˝e si´ gdzieÊ

tam podpisali, ale dlatego, ˝e to jest ich wewn´trzna decyzja,

zobowiàzanie.

W.E.: Tacy ludzie mogà czuç si´ upokorzeni tym, ˝e muszà

si´ komuÊ opowiadaç. Próbujàc stosowaç przymus obyczajowy,

choçby wprowadzajàc obowiàzkowà rejestracj´ wolnych zwiàz-

ków, paƒstwo pokazuje, ˝e traktuje obywateli niepowa˝nie. Mo-

ralnoÊci nie da si´ zadekretowaç ani wymusiç.

K.M.: Coraz cz´stszy argument: JeÊli uniewa˝niç mo˝-

na nawet mał˝eƒstwa sakramentalne, to po co si´ w to w ogó-

le bawiç?

– Tradycyjnie to kobieta zaciàgała m´˝czyzn´ do ołtarza. Z tego fra-

zeologizmu wynika, ˝e on si´ opierał, był jakimÊ dobrem, które nale˝ało

„złapaç”, połàczyç ze sobà nierozerwalnym w´złem. Dzisiaj to kobiety

coraz cz´Êciej nie chcà si´ wiàzaç. Dlaczego?

W.E.: Tradycyjne mał˝eƒstwo było układem, w którym do-

minujàcà rol´ odgrywał m´˝czyzna zapewniajàcy przetrwanie

kobiecie i dzieciom. Teraz coraz wi´cej kobiet nie potrzebuje

m´˝czyzny do tego, by przynosił pieniàdze.

K.M.: To ma powa˝ne reperkusje społeczne. Zaryzykowała-

bym nawet tez´, ˝e to główny powód tego, ˝e jest coraz wi´cej

wolnych zwiàzków. Zachodzi fundamentalna zmiana w psychi-

ce kobiet, które – zdarza si´ – wcale nie pragnà mał˝eƒstwa.

Dawniej mał˝eƒstwo było kobiecym spełnieniem i konieczno-

Êcià ˝yciowà – nie miały wyboru. Teraz coraz wi´cej kobiet ta-

ki wybór ma i z niego korzysta. M´˝czyznom jest trudno to

zrozumieç i przyjàç, czujà si´ niepewnie. Kobiety mówià: Je-

Êli ju˝ mam z kimÊ dzieliç ˝ycie, musz´ go wczeÊniej poznaç,

chc´, by to był zwiàzek dojrzały. Nie potrzebuj´ Êlubu dla sa-

mego faktu Êlubu.

– A dobro dzieci? Ju˝ si´ nie liczy?

W.E.: Coraz wi´cej samotnych matek jest w stanie sprostaç

finansowym i organizacyjnym wyzwaniom rodzicielstwa.

– MyÊlałam, ˝e wy, terapeuci, b´dziecie w tej kwestii broniç tradycyj-

nej rodziny...

W.E.: Najwa˝niejsza jest nie forma, lecz jakoÊç zwiàzku

łàczàcego rodziców. ˚adne formalnoÊci nie pomogà, gdy lu-

dzie wchodzàcy w zwiàzek sà niedojrzali lub zaburzeni

Suknia z welonem

Tradycyjne mał˝eƒstwo było układem,

w którym dominujàcà rol´ odgrywał m´˝czyzna

zapewniajàcy przetrwanie kobiecie i dzieciom. Teraz

coraz wi´cej kobiet nie potrzebuje m´˝czyzny do tego,

by przynosił pieniàdze. I coraz cz´Êciej to kobiety

odrzucajà dziÊ instytucj´ mał˝eƒstwa

zwierciadło 01/07

www.zwierciadlo.pl

64 | ˚YCIE WEWN¢TRZNE | ZNAKI

| 65

suknia

K.M.: Jednak mał˝eƒstwo to wcià˝ oczywista droga, a lu-

dzie zwykle wybierajà te bardziej ucz´szczane. To nie wy-

maga refleksji, nara˝ania si´. Kochamy si´ (lub jesteÊmy

w cià˝y) – bierzemy Êlub. Poza tym Êlub jest atrakcyjny sam

w sobie. Stał si´ targowiskiem pró˝noÊci. Ten akt to jakby

wrota do szcz´ÊliwoÊci, chcemy wierzyç, ˝e im bardziej oka-

załe wrota, tym wspanialsza rzeczywistoÊç za nimi. Rzadko

kto myÊli o tym, ˝e po kosztujàcych fortun´ Êlubach rzeczy-

wistoÊç bywa doÊç szara – proza ˝ycia i rozwody.

– W dodatku cz´sto sama ceremonia wa˝niejsza jest dla rodziny ni˝

dla samych mał˝onków.

K.M.: Ludzie, którzy majà interesujàce, pełne ˝ycie, zwy-

kle nie czekajà do dnia Êlubu, ˝eby prze˝yç coÊ niezapo-

mnianego. Czekajà ci, którzy czujà si´ niespełnieni. Czeka-

ła na to wi´kszoÊç kobiet na co dzieƒ traktowanych jak

słu˝àce, zale˝ne, podrz´dne, niewa˝ne. ˚yły dla tej chwili,

a potem ˝yły tà chwilà. Âlub to bajka, w której kobieta od-

grywa choç raz w swoim ˝yciu królewn´. Ma pi´knà sukni´,

tonie w kwiatach, jest najwa˝niejsza. Nadal wiele kobiet si´

na to łapie.

– Ale brutalna prawda jest i taka, ˝e Êlub cz´sto nie był i nie jest baj-

kà, zwieƒczeniem miłoÊci, tylko rodzajem koniecznego rytuału, bo dziew-

czyna, ˝eby nie byç odrzucona przez innych, musiała mieç m´˝a (jak

w piosence zespołu 2+1 „Windà do nieba”).

W.E.: Nic dziwnego, ˝e to coraz cz´Êciej kobiety odrzucajà

dziÊ instytucj´ mał˝eƒstwa – wiedzà albo przeczuwajà, ˝e jest

to instytucja na wskroÊ patriarchalna. Nadal jeszcze w niektó-

rych Êrodowiskach kobieta bez m´˝a jest uwa˝ana za kogoÊ

gorszego, nieposiadajàcego to˝samoÊci. Nabierała wartoÊci

wraz z nazwiskiem m´˝a. Teraz, kiedy kobiety sà coraz bar-

dziej niezale˝ne ekonomicznie, społecznie, psychicznie, taka

forma zwiàzku im nie odpowiada. Gdybym był kobietà, te˝ bym

w to nie wszedł.

K.M.: Wielu m´˝czyznom nadal wydaje si´, ˝e fakt zawarcia

mał˝eƒstwa daje im władz´ nad kobietà, pozwala traktowaç jà

jak własnoÊç, wymagaç od niej ró˝nych posług, choçby spełnia-

nia tak zwanego mał˝eƒskiego obowiàzku. Co wi´cej, kobieta

sama mo˝e to na sobie wymuszaç, poniewa˝ równie˝ jest wy-

chowana w tej kulturze, ma w sobie zakodowane krzywdzàce jà

patriarchalne wzorce i role. Dlatego w Êrodowiskach, w których

patriarchat trzyma si´ mocno, ta forma ma ciàgle wielkie zna-

czenie. Mał˝eƒstwo koÊcielne z pełnym rynsztunkiem ma byç

dowodem na to, ˝e tradycyjny Êwiat si´ nie zmienia, nie rozpa-

da. Bardzo chcemy przed sobà ukryç to, ˝e on si´ jednak rozpa-

da. Ludzie si´ bojà, bo nie wiedzà, jak w takim razie ˝yç, nie ma

wytyczonych dróg pasujàcych do nowej rzeczywistoÊci. Kurczo-

wo trzymajà si´ wi´c pustej formy, nadymajàc jà do absurdal-

nych rozmiarów. Jak to mał˝eƒstwo si´ prze˝yło, skoro coraz

wspanialsze sà te ceremonie? Niewa˝ne, ˝e co drugie si´ rozpa-

da, ˝e przemoc w rodzinie, ˝e mà˝ pijak terroryzuje. Ale Êlub

wspaniały jest. Zaprosimy wszystkich pociotków i poka˝emy, ˝e

u nas nic si´ nie prze˝yło. JesteÊmy siłà jak dawniej. Tyle w tym

prawdy o ˝yciu, ile w telewizyjnej reklamie.

– Jaka jest przyszłoÊç? Mał˝eƒstwo zniknie zupełnie?

W.E.: Stawiam kontrowersyjnà tez´: zmierzch patriarchalne-

go mał˝eƒstwa ma szans´ sprawiç, ˝e mał˝eƒstwo jako takie po-

zbawione wszystkich tradycyjnych funkcji stanie si´ tym, czym

w istocie byç powinno – suwerennà, bezinteresownà decyzjà

dwojga niezale˝nych ludzi chcàcych razem prze˝yç ˝ycie.

K.M.: Dopiero gdy nie jest to automatyczny rytuał, gdy nie

ma ˝adnej presji, mo˝e urzeczywistniç si´ jego duchowy aspekt.

W.E.: W takich warunkach mał˝eƒstwo ma szans´ staç si´

rodzajem codziennej i dost´pnej ka˝demu człowiekowi prakty-

ki duchowej. Niewàtpliwie potrzebujemy wymiaru transcen-

dencji, by podjàç Êwiadomà decyzj´ o zwiàzaniu si´ z kimÊ

do tzw. grobowej deski. To jest przecie˝ z punktu widzenia zwy-

kłego rozumu, a nawet serca, decyzja szalenie ryzykowna, któ-

ra musi byç wsparta odwołaniem si´ do wymiaru duchowego.

K.M.: Takie mał˝eƒstwo mo˝e byç zawarte w bardzo ró˝nej

formule. W koÊciele, urz´dzie, ale te˝ w lesie, w górach, w in-

nym kraju, przed kapłanem innej Êwiàtyni. Ponad instytucjami

i podziałami. Nawet bez Êwiadków. W tak otwartej, dobrowolnej

ceremonii istotna jest nie konkretna forma, tylko intencja.

– Sugerujecie powrót do pogaƒskich rytuałów?

W.E.: W szczególnym sensie. Pogaƒstwo miało to do siebie,

˝e obywało si´ bez poÊredników mi´dzy sacrum a profanum.

Nie było instytucji, które twierdziłyby, ˝e kod dost´pu do Pa-

na Boga pozostaje w ich wyłàcznej dyspozycji. Najwyraêniej

wzrasta liczba ludzi, którzy kwestionujà potrzeb´ takiego po-

Êrednictwa. Tym bardziej ˝e instytucje religijne tracà wiarygod-

noÊç, nadmiernie anga˝ujàc si´ w sprawy doczesne, a nawet

polityczne. OczywiÊcie nie ma nic złego w poÊrednictwie,

pod warunkiem ˝e jest ono Êwiatłe. A to ogromna rzadkoÊç.

K.M.: Âwiadome mał˝eƒstwo mo˝e byç atrakcyjne do koƒ-

ca ˝ycia, jeÊli b´dziemy otwarci na to, co si´ z nami dzieje, i nie

zechcemy uciekaç, kiedy tylko przyjdà trudne chwile. Wtedy,

b´dàc z jednà kobietà czy jednym m´˝czyznà, mamy szans´

zobaczyç w nich wszystkie kobiety czy m´˝czyzn. Nie potrze-

ba wielu zwiàzków. JeÊli człowiek naprawd´ si´ otwiera na roz-

wój i poszukiwanie bliskoÊci, to ka˝da kolejna faza ˝ycia przy-

nosi innego partnera, choç to jest wcià˝ ten sam człowiek.

W.E.: JeÊli to drugie te˝ si´ rozwija. Dojrzewanie ma niewie-

le wspólnego ze starzeniem si´. Do duchowego wymiaru mał-

˝eƒstwa dojrzewaç trzeba długo. Bo wagi przysi´gi mał˝eƒskiej

ani rozum, ani romantyczna miłoÊç nie uniosà. To musi byç mi-

łoÊç, która prawdziwie pozwala nam wyjÊç poza codziennà ego-

centrycznà perspektyw´ – miłoÊç zwana agape. MyÊl´, ˝e tak

czy owak – w koÊciołach czy na łàkach – ludzie b´dà sobie

przysi´gaç miłoÊç i wiernoÊç. Musimy to robiç, bo inaczej nie

wytrzymamy ani sami ze sobà, ani z innymi.

– my, terapeuci, dobrze wiemy, jak dysfunkcyjna i groêna dla

dzieci potrafi byç tzw. normalna rodzina. Mał˝eƒstwo jest

wcià˝ idealizowane. Nic nie wskazuje na to, ˝e patologiczne

zachowania rodzicielskie zdarzajà si´ cz´Êciej w wolnych

zwiàzkach. Tym bardziej ˝e tradycyjna rodzina cz´sto stanowi

doskonały kamufla˝ dla patologii. W dodatku nie jest łatwo

wyjÊç z patologicznej sytuacji, gdy zwiàzek mo˝na rozwiàzaç

jedynie na skomplikowanej drodze prawnej.

K.M.: Tradycyjna rodzina jest siedliskiem patologii, ponie-

wa˝ patologie sà w niej ukryte. Nie mo˝na si´ do niczego przy-

czepiç, dopóki coÊ naprawd´ złego nie wyjdzie na Êwiatło

dzienne. Mał˝onkowie tyrani sà mało uchwytni. Nie wypraco-

waliÊmy formuły ochrony prawnej dzieci czy ˝on przed prze-

mocà. Pokutuje poglàd, ˝e brudy nale˝y praç w domu i ˝e

do wewn´trznych spraw rodzinnych nie nale˝y si´ mieszaç.

Nie uczymy słu˝b społecznych rozumienia i odkrywania pato-

logii rodzinnych.

– Skoro mał˝eƒstwo straciło swojà funkcj´ ekonomicznà i społecznà,

a w dodatku jest, jak mówicie, po˝ywkà dla patologii, to jaki ma sens?

K.M.: Dla ludzi prawdziwie wierzàcych ma sens religijny.

Ale moim zdaniem ludziom w Polsce jest i jeszcze długo b´dzie

potrzebne mał˝eƒstwo ze wzgl´dów praktycznych, choçby jako

pretekst, ˝eby si´ wydostaç z domu.

W.E.: To si´ zmienia. Mamy pi´ç milionów singli – oni nie

potrzebowali Êlubu, ˝eby si´ wyrwaç z domu. Choç statystyk´

podnosi zapewne du˝a liczba „singli” ciàgle mieszkajàcych

u mamy...

Podyskutuj na www.forum.zwierciadlo.pl

Ludzie, którzy majà interesujàce, pełne

˝ycie, zwykle nie czekajà do dnia Êlubu,

˝eby prze˝yç coÊ niezapomnianego.

Czekajà ci, którzy czujà si´ niespełnieni.

Czekała na to wi´kszoÊç kobiet – na co dzieƒ

traktowanych jak słu˝àce, zale˝ne, podrz´dne,

niewa˝ne. ˚yły dla tej chwili, a potem ˝yły

tà chwilà. Nadal wiele kobiet si´ na to łapie

Katarzyna Miller Wojciech Eichelberger

z welonem

Tatiana Cichocka

zwierciadło 01/07

www.zwierciadlo.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: