2009.12 Solidarność Walczaca 2.pdf

W Y D A N I E S P E C J A L N E !

„ALTERNATYWA” była pismem Solidarno ś ci Walcz ą cej Oddział Warszawa- ukazywała si ę do 1990 r.

11 Listopada – Mamy Niepodległo ść

Kalendarium

1914, sierpie ń . Wybuch I wojny

światowej. Na ziemiach polskich

walkę prowadzą między sobą

zaborcy– Niemcy i Austro-Węgry

przeciw Rosji. Obie strony publi-

kują odezwy do Polaków wzywa-

jące do współdziałania i zawiera-

jące ogólnikowe obietnice bez

zobowiązań prawnych.

1914,sierpie ń . Powstanie Legio-

nów Polskich walczących z Rosją.

1915, sierpie ń . Rosjanie wycofują

się z Królestwa Polskiego.

1916, 5 listopada. Deklaracja

monarchów Niemiec i Austro-

Węgier– Akt 5 Listopada zapo-

wiadający utworzenie państwa

jednak bez określenia granic.

Pierwsza wypowiedź polityczna,

przekreślająca dotychczasową

solidarność zaborców w uznawa-

niu

Orl ę ta Lwowskie

Pierwsza wojna światowa zbliŜała się do

końca, a wraz z nią trwająca od 1795 r. nie-

wola narodu polskiego. Jednak budowa nie-

podległej Polski nie była procesem łatwym,

krótkotrwałym i bezkrwawym. Pierwsze

strzały w zmaganiach o granice Rzeczypo-

spolitej padły jeszcze przed 11 listopada

1918 r. W nocy z 31 października na 1 listo-

pada 1918 r. oddziały ukraińskie rekrutujące

się z Ŝołnierzy rozpadającej się armii austro-

węgierskiej, ochotników i Strzelców Siczo-

wych opanowały Lwów i całą Małopolskę

Wschodnią. Ukraińcom przeciwstawiły się

początkowo bardzo skromne siły polskie.

Linia walk przebiegała nieregularnie przez

ulice miasta. Zaciekłe boje prowadzono m.in.

o Szkołę Sienkiewicza, Dom Techników,

Dworzec Główny, Cytadele, Szkołę Kadec-

ka, Pocztę Główną na Kulparkowie. Walki

toczyły się ze zmiennym powodzeniem. Przy

koszarach Wuleckich obrońcy Lwowa 4 li-

stopada stoczyli zwycięski bój ze Strzelcami

Siczowymi, natomiast podjęty w 5 dni póź-

niej atak na gmach Sejmu Krajowego, prze-

prowadzony ulicą Mickiewicza i przez Ogród

Jezuicki, zakończył się niepowodzeniem i

przyniósł stronie polskiej znaczne straty.

Stopniowo oddziały polskie uzyskały jednak

przewagę, a 20 listopada do miasta dotarła

odsiecz prowadzona przez płk. Michała To-

karzewskiego-Karaszewicza. JuŜ następnego

dnia wojsko ukraińskie zostało wyparte na

przedmieścia Lwowa, który jednak nadal

pozostawał oblęŜony. Wojna została roz-

strzygnięta zwycięsko przez Polskę dopiero

w lipcu 1919 r., w czasie zwycięskiej ofen-

sywy, w której m.in. uczestniczyły pułki

wielkopolskie i przybyła z Francji Błękitna

Armia gen. Józefa Hallera.

Tato, id ę na wojn ę

Fundament obrony Lwowa stanowiła mło-

dzieŜ, nazwana Orlętami. Rekrutowały się

one z 1421 chłopców i dziewcząt, którzy nie

ukończyli 18. roku Ŝycia. Reprezentowali

wszystkie lwowskie warstwy społeczne.

sprawy

polskiej

we-

wnętrzną tych państw.

1917, 22 stycznia. Orędzie prezy-

denta USA Woodrowa Wilsona,

w którym stwierdzał, Ŝe męŜowie

stanu są zgodni, iŜ powinna po-

wstać

zjednoczona,

niezaleŜna

Polska.

Marzec. Rewolucja w Rosji.

Deklaracja nowych władz rosyj-

skich o utworzeniu niepodległego

państwa polskiego z ziem za-

mieszkiwanych przez większość

polską, jednak związanego przy-

musowym sojuszem z Rosją.

4 czerwca. D ecyzja o utworzeniu

armii polskiej we Francji.

Czerwiec – lipiec. Początek for-

mowania na terenie Rosji jedno-

stek złoŜonych z Polaków słuŜą-

cych dotąd w armii rosyjskiej.

Sierpie ń . Powstanie Komitetu

Narodowego Polskiego z siedzibą

w ParyŜu, prowadzącego akcję

dyplomatyczną na Zachodzie na

rzecz niepodległości Polski.

Lipiec– sierpie ń . Odmowa złoŜe-

nia przysięgi sojuszowi z Niem-

cami i Austro-Węgrami przez więk-

szość Ŝołnierzy Legionów Polskich.

Piłsudski uwięziony w Magdeburgu.

15 wrze ś nia. Powołanie przez oku-

pantów niemieckich i austriackich w

Warszawie Rady Regencyjnej jako

tymczasowej polskiej władzy pań-

stwowej.

1918, 8 stycznia. Orędzie prezyden-

ta USA Wilsona wymieniające 14

warunków przyszłego pokoju: w

punkcie 13. stwierdzano koniecz-

ność stworzenia niepodległego pań-

stwa polskiego.

15/16 lutego. Zbrojny protest II

Brygady przeciw pokojowi brze-

skiemu między państwami central-

nymi a Ukrainą – przejście na rosyj-

ską stronę frontu pod Rarańczą i

dołączenie do II Korpusu Polskiego

na Wschodzie.

3 czerwca. Deklaracja wersalska

premierów Francji, Wielkiej Bryta-

nii i Włoch stwierdzająca, Ŝe po-

wstanie niepodległego państwa

polskiego jest warunkiem trwałego

pokoju w Europie.

23 pa ź dziernika. Rada Regencyjna

powołuje rząd Józefa ŚwieŜyńskie-

go, który bez zgody niemieckich

okupantów zarządza pobór do Pol-

skiej Siły Zbrojnej i zwraca się do

Komitetu

Stanowili oni czwarta część obrońców i mniej więcej czwartą część spo-

śród przeszło tysiąca pięciuset poległych po polskiej stronie. Symbolem

Orląt stali się czternastoletni Jurek Bitschan i trzynastoletni Antoś Petry-

kiewicz, najmłodszy kawaler KrzyŜa Orderu Virtuti Militari. Jurek Bit-

schan urodził się 29 listopada 1904 r. w Piaskach pod Sosnowcem. Był

synem Aleksandry Zagórskiej, znanej lwowskiej działaczki niepodległo-

ściowej, zaprzyjaźnionej z Józefem Piłsudskim, uczestniczki obrony

Lwowa i organizatorki Ochotniczej Legii Kobiet. Uczył się w gimnazjum

im. Henryka Jordana, naleŜał do harcerstwa. Uciekł z domu, by dołączyć

do walczących. W pozostawionym liście, datowanym na 20 listopada

1918 r., pisał do swojego ojczyma: „Kochany Tatusiu, id ę dzisiaj zamel-

dowa ć si ę do wojska. Chc ę okaza ć , ze znajd ę na tyle siły, by móc słu Ŝ y ć i

wytrzyma ć . Obowi ą zkiem te Ŝ moim jest i ść , gdy mam do ść sił, a wojska

braknie ci ą gle dla oswobodzenia Lwowa. Z nauk zrobiłem ju Ŝ tyle, ile

trzeba było. Jerzy” . Dołączył do kompanii obrońców Kulparkowa. Po-

czątkowo nie chciano go przyjąć z powodu zbyt młodego wieku, w końcu

jego dowódca uległ namowom. Kompania kulparkowska zaatakowała 21

listopada oddziały ukraińskie na Pohulance i Snopkowie. Zajęto Snop-

ków, jednak atak na koszary naprzeciw Cmentarza Łyczakowskiego za-

łamał się w silnym ogniu nieprzyjaciela. W czasie natarcia poległ Jerzy

Bitschan oraz kilku innych niewiele starszych chłopców, głównie

uczniów gimnazjalnych. Pośmiertnie Bitschana odznaczono KrzyŜem

Niepodległości, KrzyŜem Walecznych i KrzyŜem Obrońców Lwowa.

Urodzony w 1905 r. Antoni Petrykiewicz w chwili rozpoczęcia walk o

Lwów był uczniem drugiej klasy gimnazjum. Walczył w oddziale Roma-

na Abrahama, późniejszego generała WP, na Górze Stracenia. Jak wspo-

minał wiele lat później gen. Abraham, Petrykiewicz w walce był nieustę-

pliwy. Został cięŜko ranny w boju na Persenkówce. Zmarł z ran 15 stycz-

nia 1919 r. Poległych rówieśników Petrykiewicza i Bitschana było jednak

znacznie więcej. W rejonie Szkoły Sienkiewicza 5 listopada zginął pięt-

nastoletni Wilhelm Haluza, o którego odwadze dowódca odcinka mjr

Zdzisław Tatar-Trześniowski wyraŜał się z najwyŜszym uznaniem. Tego

samego dnia poległ przy ul. Bema rówieśnik Wilhelma – Józef Walawski.

Dwa tygodnie później w nieznanych okolicznościach zginął brat bliźniak

Józefa Walawskiego – Piotr. Dwunastoletni Jan Dufrat padł 9 listopada na

Odcinku I. Czternastoletni Tadeusz Wiesner walczył na Kulparkowie.

Aresztowany w domu rodziców po przejściowej utracie tej dzielnicy

przez Polaków, został rozstrzelany przez Ŝołnierzy ukraińskich na dworcu

Podzamcze. W natarciu na Szkołę Kadecką poległ czternastoletni Tade-

usz Jabłoński. Najmłodsi pozostali w słuŜbie wojskowej równieŜ po

oswobodzeniu Lwowa. W Dawidowie zginął 29 grudnia 1918 r. piętna-

stoletni sanitariusz Franciszek Walery Manowarda de Jana. To tylko nie-

liczne przykłady heroizmu tych najmłodszych obrońców miasta, takŜe

dzięki ich poświęceniu noszącego dumne miano Semper Fidelis.

Orlęta poległe w czasie obrony Lwowa pochowano na zbudowanym w

niepodległej Polsce Cmentarzu Obrońców Lwowa. Najmłodszym spośród

spoczywających w tym panteonie był 6-letni Oswald Anissimo. Został on

zamordowany 18 listopada wraz ojcem Michałem, legionistą, zgodnie z

zapowiedzią dowódcy sił ukraińskich Dymitra Witowskiego, Ŝe męŜ-

czyźni zamieszkali w domach, z których padną strzały, będą rozstrzeli-

wani. Poświęcenie i determinacja najmłodszych obrońców Lwowa nie

były daremne. Niepokonani utrzymali miasto do chwili nadejścia odsie-

czy Wojska Polskiego. W II Rzeczypospolitej tradycja Orląt Lwowskich

weszła na trwałe do świadomości narodowej, stając się jednym z elemen-

tów kształcenia patriotycznego młodzieŜy szkolnej i wychowania jej w

duchu spadkobierców tradycji walk o niepodległość.

reprezentowanie

wobec państw ententy.

27 pa ź dziernika. Utworzenie w

Krakowie Polskiej Komisji Likwi-

dacyjnej, która przejęła władze w

zachodniej części zaboru austriac-

kiego; w części wschodniej rozpo-

częła się wojna polsko-ukraińska.

7 listopada. Powstanie w Lublinie

Tymczasowego Rządu Ludowego

Republiki Polskiej pod przewodnic-

twem Ignacego Daszyńskiego .

10 listopada. Powrót Józefa Piłsud-

skiego z Magdeburga. Początek

rozbrajania Niemców w Warszawie

i na prowincji .

11 listopada. Zawieszenie broni

miedzy Niemcami a ententą. Zakoń-

czenie I wojny światowej. Objęcie

władzy nad Polską Siłą Zbrojną

przez Piłsudskiego .

16 listopada. Telegram Józefa Pił-

sudskiego do wszystkich państw

uczestniczących w wojnie i neutral-

nych zawiadamiający o powstaniu

niepodległego państwa polskiego.

Ź ródło: Specjalny dodatek IPN we współpracy z ,,Dziennikiem’’, rok 2008

LISTOPAD 2009 R www.solidarni.waw.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: