Wharton William - Opowieści z Moulin du Bruit.pdf - Wiliam Wharton - danamat1

William Wharton

Opowieści z Moulin du Bruit

Tytuł oryginału Tales of the Moulin du Bruit

Przełożyli Joanna Kabat–Hyżak i Szymon Hyżak

Rozdział I

Rewolucja francuska, nie ta z XVIII czy nawet XIX wieku, ale jej dwudziestowieczna

wersja, nazywana często przez Amerykanów rewolucją studencką, a przez Francuzów Les

evenements de mai, nie miała tak naprawdę wiele wspólnego z prawdziwym przewrotem. Nie

było gilotyn, szturmów na Bastylię, komun, Valle Forge. Kiedy nadszedł długi, czterodniowy

weekend, związany ze świętem Wniebowstąpienia, rząd de Gaulle’a napełnił benzyną

olbrzymie cysterny na kołach i wjechał nimi do miasta. Obywatele podjeżdżali do zamkniętych

od trzech tygodni stacji benzynowych, napełniali baki i jechali na krótkie wakacje.

Rewolucyjny zryw zakończył się.

Jednak dla nas, amerykańskich rezydentów, mimo że mieszkaliśmy tu od dawna, był to

trudny okres z wieloma niełatwymi do rozwiązania problemami. Właśnie sprzedaliśmy nasze

małe paryskie mieszkanie, w którym spędziliśmy ostatnie osiem lat. Kupiliśmy je za pieniądze

z mojego funduszu emerytalnego, po tym jak zakończyłem pracę nauczyciela w Los Angeles.

Byliśmy skromnymi posiadaczami równowartości czternastu tysięcy amerykańskich dolarów.

Właściwie był to nasz cały kapitał. Nagle okazało się, że frank nie ma zbyt wielkiej wartości.

Nie było też pewności, czy jego notowania nie spadną do zera. Nawet przetrwanie rządu stało

pod znakiem zapytania.

W Paryżu było ponuro. Wzdłuż bulwarów stała policja zwana CRS, uzbrojona w karabiny

maszynowe. Każdej nocy studenci i — co ważniejsze — także robotnicy przemierzali ulice,

wybijając szyby w oknach i paląc samochody. Policjanci mieli tarcze, hełmy i gumowe pałki, a

pojemniki z gazem łzawiącym rzucali według własnego uznania. Wyglądało to trochę jak

świętowanie końca sezonu rozgrywek futbolowych, które wymknęło się spod kontroli. Pociągi

i samoloty nie przekraczały granic państwa, na ulicach prawie nie było samochodów. Te, które

jeszcze jeździły, zabierały każdego, kto tylko pomachał ręką. To było w tym wszystkim

najlepsze. Zanosiło się na to, że te marne kilka tysięcy dolarów z mojego funduszu

emerytalnego uleci z dymem i gazem łzawiącym.

Mieszkanie kupiliśmy w 1960 roku i przez te wszystkie lata byliśmy w nim szczęśliwi.

Wyglądało jak trzy średniej wielkości szafy ustawione w rzędzie. Wszystkiego razem jakieś

trzydzieści metrów kwadratowych. Biorąc pod uwagę amerykańskie standardy, trudno

uwierzyć, że pięć osób mogło żyć na tak małej przestrzeni, nawet jeśli trzy z nich miały wtedy

poniżej siedmiu lat. Wewnątrz nie było łazienki, tylko umywalka z zimną wodą. Na palier,

czyli klatce schodowej, było małe pomieszczenie z dziurą w podłodze spełniającą funkcję

ubikacji. Sześćdziesiąt siedem wąskich, krętych schodów w trzystuletnim budynku prowadziło

do naszego gniazdka. Tylko na to mogliśmy sobie wtedy pozwolić.

W środkowym, przejściowym pokoju wznieśliśmy specjalne platformy do spania, z których

korzystały nasze dzieci. W pierwszym pokoju, który nazywaliśmy gościnnym,

zainstalowaliśmy maleńką narożną kuchnię. Ostatni, wychodzący na podwórze pokój

przedzieliliśmy na pół. W jego tylnej części, w której było okno, zainstalowałem nielegalnie

malutki prysznic i ubikację. W całym budynku tylko my mieliśmy sedes. Dekoracyjna zasłona,

którą kupiłem na pchlim targu, odgradzała łazienkę od reszty pokoju. Wszystko wykonaliśmy

własnym sumptem. Nie stać nas było na wynajęcie fachowców. Pozostałą powierzchnię

zajmowało otoczone zasłoną małżeńskie łoże. Bezpośrednio nad nim zamontowaliśmy

pawlacz zbudowany ze starych szafek. Uniemożliwiało to skutecznie jakiekolwiek próby

używania łóżka jako batutu.

Nasze małżeńskie łoże zasłoniliśmy aksamitną kurtyną w kolorze purpury, a nad

poduszkami zawiesiłem różowe lampki. Całość miała niezwykle paryski, seksowny charakter.

Zasłony nie spełniały wyłącznie funkcji dekoracyjnej, były konieczne, gdyż dzieci, idąc do

łazienki, musiały przechodzić przez naszą sypialnię. A jednak właśnie to łóżko było najbardziej

prywatnym miejscem w całym mieszkaniu. Z przyjemnością spędzałem tam czas na

rozmyślaniach i czytaniu. Rano, podczas gdy Loretta przygotowywała śniadanie, opowiadałem

tam dzieciom historyjki o Frankym Furbo.

W środkowym pokoju, pod platformami do spania, stał stół, przy którym spożywaliśmy

posiłki. Służył także jako rodzinne biurko, miejsce do odrabiania lekcji, budowania modeli

samolotów, układania puzzli. W ciągu dnia, kiedy dzieci były w szkole, gdy na dworze padał

deszcz lub było zimno, malowałem w tym pokoju. Wyobrażałem sobie, że jest to moja

pracownia.

Ale najwspanialsze w naszym minimieszkaniu były kominki — po jednym w każdym

pokoju. Były bardzo małe, głębokie na dwadzieścia pięć centymetrów, ale za to z prawdziwego

marmuru i świetnie się w nich paliło. Przez prawie trzysta lat były jedynym źródłem ciepła.

Kominek w pokoju gościnnym podłączyliśmy do instalacji gazowej, w pozostałych paliliśmy

regularnie dębowymi szczapami kupowanymi w miejscowym sklepie. W zimowe wieczory

było bardzo przytulnie. Może nawet za bardzo.

Powoli jednak wyrastaliśmy z naszego małego gniazdka. Przekroczyliśmy z Lorettą

czterdziestkę, kiedy ku naszej radości stwierdziliśmy, że będziemy mieli jeszcze jedno dziecko.

Stało się oczywiste, że będziemy musieli coś zrobić z naszą sytuacją mieszkaniową.

Rozglądaliśmy się za czymś większym i po długich poszukiwaniach znaleźliśmy stare

atelier cieśli, właściwie warsztat. Było bardzo duże jak na nasze dotychczasowe

doświadczenia: całe osiemdziesiąt siedem metrów kwadratowych. Panował tam straszny

bałagan. Wierzyłem jednak, że możemy to uporządkować i przystosować do zamieszkania.

Jednak w żadnym wypadku nie mogliśmy pozwolić sobie na kupno tego lokum. Po zapłaceniu

odstępnego mogliśmy je ledwo wynająć. Żeby pozyskać konieczne fundusze, musieliśmy

sprzedać nasze pierwsze mieszkanie.

Mieliśmy poważne kłopoty finansowe. To normalne, że artysta przeżywa wzloty i upadki.

Mam jednak wrażenie, że tych drugich jest więcej. Nie sprzedawałem tylu obrazów, żebyśmy

mogli się z nich utrzymać, i mimo naszych skromnych wydatków mieliśmy około trzech

tysięcy dolarów długu. Poza moimi płótnami nie mieliśmy żadnych innych aktywów, nic do

sprzedania poza naszym gniazdkiem.

Z wielkim żalem sprzedaliśmy je za siedemdziesiąt pięć tysięcy franków (mniej niż

piętnaście tysięcy dolarów) i zostaliśmy z plikiem francuskich papierków zwanych pieniędzmi.

Biorąc pod uwagę aktualną sytuację, w każdej chwili mogły stracić na wartości.

Zanim się wprowadziliśmy, mały William miał już prawie dziewięć miesięcy. Połowę

pieniędzy otrzymanych ze sprzedaży mieszkania przeznaczyliśmy na odstępne, kolejne pięć

tysięcy na jako takie urządzenie się. Pozostało nam trzydzieści pięć tysięcy tego, co Francuzi

nazywają liquide. Liquide jest jednym z wielu francuskich określeń gotówki. Idealnie oddaje

ówczesną kondycję francuskiego pieniądza. Pieniądze były nie tylko „płynne”, ale posiadały

też zdolność do wyparowywania. Swoje trzy tysiące długu musiałem spłacić w twardej

walucie. Czy możecie sobie wyobrazić, że kiedyś uważano dolara za twardą walutę!

Nowe mieszkanie położone było we wschodniej części Paryża, po „lepszej” stronie rzeki,

mimo że sama dzielnica nie należała do najwykwintniejszych. Natomiast bank, w którym

trzymaliśmy pieniądze — Bank of America — znajdował się na placu Vendôme, w bogatej

dzielnicy na naszym brzegu Sekwany.

Pakuję małego Williama w podniszczony wózek z rozchwianymi kółkami. Oprócz niego

zabieram jeszcze mleko w proszku dla niemowląt, wodę Evian, aby rozpuścić w niej mleko,

plastykowe nosidelko na butelki i cztery zapasowe pieluchy. Nie bawiliśmy się w pampersy —

w tamtych czasach zbyt drogie i trudne do kupienia w Paryżu.

Jestem zdeterminowany, by przejechać tym wózkiem przez pół Paryża i dowiedzieć się, czy

możliwa jest wymiana części franków na dolary. Te trzy tysiące dolarów pożyczyłem w ciągu

dwóch lat od różnych przyjaciół i nabywców moich obrazów — były to często te same osoby.

Nie mogę ich jednak prosić, by dłużej czekali.

Po drodze widzę, że w Paryżu panuje niesłychany bałagan. Prawie cały czas idę jezdnią.

Śmieci piętrzą się w sterty, wylewają z posesji, podwórzy i alejek, pokrywają chodniki i

jezdnie. Sterty praktycznie zachodzą na siebie, więc tych parę samochodów, które mają jeszcze

benzynę, posuwa się jak szaleni narciarze zjeżdżający śmieciarską wersją slalomu giganta.

Pcham wózek, wciągając w nozdrza odór psujących się śmieci. Po chwili stwierdzam, że

właściwie wolę to od smrodu spalin, który zazwyczaj unosi się nad Paryżem. Patrzę na

buszujące w odpadach szczury. Nie wiem, co te gryzonie robią przez resztę dni w roku, żeby się

najeść, ale teraz zdecydowanie opychają się na całego. I to w środku dnia! Chyba tylko one

mają jakąś korzyść z tej i ewolucji.

Po drodze mijam wiele banków, przed którymi wiją się długie kolejki. Jednym z wielu

francuskich określeń pieniędzy jest le pain, co znaczy chleb. Ludzie mają nadzieję, że banki

zostaną otwarte i dostaną trochę „chleba” na chleb.

Przepływ gotówki rzeczywiście stał się problemem. Sklepikarze denerwują się, gdy mają

sprzedać na kredyt nawet stałym klientom. Paryżanie w ogóle nie są skłonni, by wierzyć

komukolwiek, tym bardziej teraz. Krążą plotki, który z banków zostanie otwarty, i ludzie

ciągną do niego jak szczury do stert śmieci. Niestety, drzwi pozostają zamknięte. Widać tylko

uzbrojonych strażników stojących na zewnątrz. Nie wiem dlaczego, ale mam przeczucie, że

Bank of America będzie otwarty. Nie mylę się.

Wpycham rozklekotany wózek z Williamem do wnętrza gmachu. Jeśli nie liczyć pięknych

kobiet za wypolerowanymi do połysku miedzianymi prętami okienek, całe to miejsce jest

kompletnie puste. Myślę, że paryski Bank of America rekrutuje swoje pracowniczki spośród

laureatek konkursów piękności. Kilka najpiękniejszych kobiet, jakie kiedykolwiek widziałem,

pracuje właśnie tutaj. Bardzo lubię tu wpłacać i wypłacać pieniądze, patrzeć na te kuszące

istoty liczące moje franki. Lubię obserwować, jak przerzucają rachunki swoimi

wypielęgnowanymi dłońmi.

Ale tym razem mogę tu otrzymać tylko chłodne, zawodowe uśmiechy. Nie, nie mogą mi

wymienić pieniędzy, nie mogą także wypisać dolarowego czeku. Wyjaśniają, że kursy

wymiany zmieniają się zbyt szybko, by wiedzieć, jaka jest obecnie relacja franka do dolara.

Popycham wózek w przód i w tył, kolebiąc Williama, który właśnie się obudził.

— To jest bank i jest otwarty, prawda? — Patrzę na szklane, obrotowe drzwi i widzę, że nie

ma tu strażników — są niepotrzebni, przecież nie ma pieniędzy. — Wydawało mi się, że banki

są po to, by przychodzili do nich ludzie, wpłacali i wypłacali pieniądze, wymieniali je,

wykonywali te wszystkie barbarzyńsko–cywiłizowane czynności.

Wharton William - Opowieści z Moulin du Bruit.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: