cała książka.pdf

T A J N E I P O U F N E S E K R E T Y H I S T O R I I

Jan Kochańczyk

P RZEBOJE KUCHNI

STAROPOLSKIEJ

F RUWAJĄCE DZIKI I DANIA MIŁOSNE

Grafika i projekt okładki: e-bookowo

ISBN 978-83-63080-09-9

Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo

www.e-bookowo.pl

Kontakt: wydawnictwo@e-bookowo.pl

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Kopiowanie, rozpowszechnianie części lub całości

bez zgody wydawcy zabronione

Wydanie I 2012

Jan Kochańczyk

P r z e b o j e k u c h n i s t a r o p o l s k i e j

W STĘP

Obraz Bronisława Abramowicza „Uczta u Wierzynka”

przedstawia słynną krakowską biesiadę króla Kazimierza

Wielkiego i jego dostojnych gości. We wrześniu 1364 roku

do stolicy Polski zawitali między innymi cesarz Karol IV,

królowie Węgier, Danii, Cypru, a także władcy Austrii,

Brandenburgii i najmożniejsi dostojnicy znad Wisły. Wi-

dzimy na obrazie ich wspaniałe szaty, podziwiamy prze-

pych wnętrza krakowskiej kamienicy – jednak na stole

niewiele widać do skosztowania. Właściwa uczta zapewne

dopiero rozpocznie się wkrótce. Malarz miałby sporo pro-

blemów, by pokazać staropolskie dania. Kronikarze nie

rozpisują się na ich temat. Wiele słów poświęcają nato-

miast pięknej zastawie. Opisy dźwięczą od srebra i złota.

Nieważne są natomiast same smakołyki. Jan Długosz za-

notował tylko, że Wierzynek karmił gości „wszelkimi ro-

dzajami pożywienia i napojów, wszelkim ptactwem, ryba-

mi i innymi rodzajami mięs”. Na szczęście historycy dzięki

badaniom archeologicznym i pisanym źródłom z Europy

zachodniej czy południowej mogą jednak dotrzeć do ta-

jemnic kuchni staropolskiej.

W Polsce średniowiecznej lekceważono sprawy ciała. Li-

teratura nie przedstawiała problemów kultury materialnej.

Jan Kochańczyk

P r z e b o j e k u c h n i s t a r o p o l s k i e j

Taka postawa przetrwała przez wieki. Największy żarłok

i opój w powieści polskiej, pan Zagłoba, pije miód, niekie-

dy gorzałkę lub wino, rzadko jednak dobiera się do jakie-

goś smakowitego mięsiwa. Niewiele się dowiadujemy na-

wet o jego genialnej zapobiegliwości jako zaopatrzeniowca

armii. Ot, pojawiły się nagle w obozie wojskowym woły,

barany i świnie. Koniec, kropka.

Główne zajęcie naszych przodków: zdobywanie, przy-

rządzanie i spożywanie darów Bożych, było praktycznie

pomijane przez literaturę piękną, być może jako działal-

ność mało poetyczna. Do wyjątków należy zaliczyć XVIII-

wieczne szkice Jędrzeja Kitowicza: Opis obyczajów za pa-

nowania Augusta III oraz oczywiście fragmenty Pana Ta-

deusza Adama Mickiewicza. Miłośnik starych książek ku-

charskich i dobrego jedzenia, genialny poeta na paryskim

bruku z rozrzewnieniem wspominał smaki i zapachy ojczy-

stego kraju. Bo przecież to właśnie one kształtują człowieka

w takim samym stopniu jak wzniosłe dokonania ducha.

Herbert George Welles pisał najzupełniej serio: „Jadło

określa świadomość”.

W Europie najlepiej zdają sobie sprawę z tej prawdy

chyba Francuzi. Może dlatego, że „ojcem literatury francu-

skiej” był syn oberżysty, lekarz Francois Rabelais, radosny

piewca kultu życia, który opisywał na przykład garnek „pe-

łen najrozmaitszego rodzaju zup, sałaty, frykasów, potra-

wek, kapusty, pieczystego, gotowanych mięsiw, kęsów so-

lonego wołu, jarzyny, szynek, wędliny, pasztetów, klusków

grochu, sera, śmietany, galaret, owoców wszelakiego ro-

dzaju”. Bohaterowie Gargantui i Pantagruela po dobrym

obiedzie lubili chodzić gromadą do lasu. „I tam na gęstej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: