Dydaktyka jako nauka.docx

Dydaktyka jako nauka.
1.Etymologia, geneza i znaczenie nazwy dydaktyka.
A)przemiany dydaktyki jako nauki
Dydaktyka jest podstawową nauką pedagogiczną. Proces kształcenia jest przedmiotem zainteresowania dydaktyki. Nazwa dydaktyka pochodzi z j. greckiego- didaktikos- pouczający, didasko- uczę. Pojęcia tego użyto w 17 w. W Niemczech Joachim Jung, Krzysztof Helwig napisali książkę " krótkie sprawozdanie z dydaktyki, czyli sztuki nauczania Ratychiusza". Dydaktyka jako sztuka nauczania w 17 w uważano, że żeby nauczać potrzebny jest talent pedagogiczny. Wiek 17 to życie i działalność Komeńskiego Jana Amosa (napisał " wielką dydaktykę przedstawiającą uniwersalną sztukę nauczania wszystkich wszystkiego". W 17 w d była jedyną nauką pedagogiczną. W 19 w pojawia się J. F. Hebart (filozof, psycholog niemiecki) - ojciec pedagogiki, dzięki niemu dydaktyka staje się nauką, traktował d jako teorię nauczania wychowującego, uważał, że dydaktyków interesuje analiza czynności podejmowanych w szkole przez nauczyciela. Przełom wieku 19 i 20 zmienia pojmowanie d. John Dewey (nowe wychowanie) traktował d jako teorie uczenia się. Zadaniem d była analiza czynności w procesie uczenia się, nauczanie stało się funkcja uczenia się. Współcześnie d traktowana jest jako teoria nauczania-uczenia się. Dydaktyka jest sztuka będąc nauka (prof. u. Jagiellońskiego Stróżewski)
B)dydaktyka w systemie nauk
W naukach społecznych twierdzenia maja charakter probabilistyczny- nie ma pewników, przyjmujemy z doza prawdopodobieństwa do nauk społecznych zaliczamy: filozofie, psychologie, socjologie, pedagogikę itd. wśród nauk pedagogicznych możemy wyróżnić np. teorie organizacji szkolnictwa, pedagogikę ogólna, teorie wychowania i teorie nauczania i uczenia się, czyli dydaktykę ogólna. Dydaktyka dzieli się na nauki szczegółowe.
2. Struktura nauk dydaktycznych
A) subdyscypliny dydaktyki ogólnej:
-dydaktyka szkoły wyższej- specyfika kształcenia w szkole wyższej, praca ze studentami
-d medyczna- zajmuje się specyfika kadr szkol medycznych, praca pedagogiczna z pacjentem
-d wojskowa- przygotowuje kadry, praca z żołnierzem zasadniczej służby wojskowej
- ontodydaktyka- to dydaktyka treści, zajmuje się teoriami doboru treści kształcenia
- neurodydaktyka – d 21 wieku wykorzystuje możliwości mózgu w procesie kształcenia. Neurodydaktycy twierdza, ze metody powinny być komtatybilne z możliwościami mózgu
-teleologia- nauka o celach kształcenia
B)dydaktyki szczegółowe- dydaktyki szczegółowe- metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów. Są 3 sposoby rozumienia:
-d. Szczegółowe to teoria nauczania- uczenia się określonego przedmiotu na wszystkich szczeblach kształcenia
-to teoria n-u się określonego przedmiotu na określonym szczeblu kształcenia np. matematyki w klasach 4-6
- teoria n-u się wszystkich przedmiotów na określonym szczeblu kształcenia np. metodyka nauczania początkowego, dydaktyka kształcenia zintegrowanego, dydaktyka szkoły wyższej
-t. N-u się wszystkich przedmiotów- wszystkich treści na wszystkich szczeblach kształcenia się, czyli dydaktyka ogólna
3. Przedmiot badań d ogólnej - Dekalog dydaktyka
Przedmiotem badań jest proces nauczania-uczenia się a także czynniki, które ten proces wyzwalają, warunki, w których ten proces przebiega, sam przebieg procesu oraz efekty- wyniki tego procesu. Szczegółowy przebieg badań dydaktyki ogólnej- dekalogdydaktyka:1)aparatura terminologiczna i metodologiczna dydaktyki, 2)cele kształcenia, 3)treści kształcenia, 4)proces nauczania-uczenia się, 5)zasady kształcenia, 6)metody kształcenia, 7)formy organizacyjne, 8)środki dydaktyczne, 9)systemy dydaktyczne, 10)osiągnięcia i niepowodzenia szkolne
4.Zadania i funkcje dydaktyki
Zadania:1)opis i analiza elementów składających się na przedmiot badań dydaktyki ogólnej, 2)wykrywanie prawidłowości charakterystycznych dla procesu nauczania-uczenia się, 3)ustalanie norm postępowania- zasad w oparciu o wykryte prawidłowości
Funkcje: 1)f. Teoretyczna- poznawcza: o charakterze diagnostycznym (jak jest? Co jest?), O charakterze prognostycznym (jak będzie? Co będzie? Jak być powinno?); 2)F? Praktyczna - instrumentalna, utylitarna- wskazywanie konkretnych metod, form organizacyjnych, środków, które mogą pomoc pedagogom w ich pracy dydaktycznej.

Uczenie się jako jedno z podstawowych pojęć dydaktycznych
Bogdan Nawroczyński: uczenie się to proces aktywnego nabywania wiadomości i sprawności
Stefan Balej: uczenie się to proces, którego produktem jest wiedza i umiejętności
Kazimierz Sośnicki: uczenie się to proces poznawania rzeczywistości - umysłowy, poznawczy poprzez trzy ogniwa rozumiany jako spostrzeganie, myślenie i działanie
Bandura: u. się to proces, który dokonuje się dzięki przekazywaniu doświadczeń społecznych
Wincenty Okoń: u. się to proces, w którym na podstawie poznania, doświadczenia, ćwiczenia powstają nowe formy zachowania, działania lub zmieniają się dotychczasowe
Czesław Kupisiewicz: proces aktywnego nabywania umiejętności, nawyków, wiadomości dokonujący się w toku pośredniego, bezpośredniego poznawania rzeczywistości
4 komponenty definicyjne uczenia się:
-charakter- cos ciągłego, ukierunkowanego, dynamicznego, procesualny
-przedmiot: wiadomości, wiedza, umiejętności, rzeczywistość, doświadczenie społeczne, nawyki, umiejętności
-drogi: nabywanie, poznanie, przekazywanie doświadczeń społecznych, bezpośrednie i pośrednie działanie, ćwiczenia
-efekt: formy zachowania i działania lub modyfikacja dotychczasowych, wiedza i umiejętności, poznanie rzeczywistości
Definicja uczenia się: jest to proces aktywnego nabywania wiadomości, umiejętności, nawyki w drodze bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości, w drodze ćwiczenia, gromadzenia indywidualnych i społecznych doświadczeń, myślenia. Proces ten prowadzi do poznania rzeczywistości (wiedza), zdobycia umiejętności jej przekształcania (umiejętności) oraz modyfikacji zachowań i działań uczącego się podmiotu.
Cechy uczenia się wynikają z definicji uczenia się:
-charakter procesualny- ciągły, planowość, wewnętrzna spoistość poszczególnych czynności, świadoma organizacja, dynamizm, systematyczność;
-aktywność osoby uczącej się;
-ukierunkowanie na wynik (dążenie do świadomie założonego efektu)
Współczesne teorie uczenia się:
-filozoficzne
-psychologiczne
-cybernetyczne
-inne
Filozoficzna teoria- teoria poznania: przechodzenie od nieznanego do znanego, poznanie otaczającej nas rzeczywistości przez coraz dokładniejsze odzwierciedlenie jej w świadomości człowieka, jest to proces poznawczy, który przebiega w trzech płaszczyznach: 1)zmysłowej- spostrzeganie, 2)umysłowej- myślenie, 3)praktycznej- działanie
Psychologiczna teoria( prof. Tomaszewski):
A) teorie asocjacyjne-nauka przez kojarzenie różnych elementów- bodziec-reakcja, zbrodnia-kara
-apercepcjonizm (twórca Herbart) głosi "dużo uczeń wie". Każde uczenie rozpocząć należy od przypomnienia tego, co już na dany temat wiemy
-odruchów warunkowych- Pawłow i pies, uczenie się jest reagowaniem na bodźce i tworzenie odruchów warunkowych
- koneksjonizm – twórcą jej jest Tornalike, reakcja na bodźce, przebieg przez koneksje (powiązanie, znajomości, układy, "szerokie plecy" pomiędzy różnymi elementami), ważne jest, aby to, czego się uczymy nie było nam obojętne, łatwiej uczymy się rzeczy dla nas przyjemnych
B) teorie strukturalne- części i całości i- najważniejsza struktura tzw. Teorie pola/postaci, ważny jest wgląd- podstawowa czynność w uczeniu się, wnikanie w strukturę
C) teorie funkcjonalne- czynności najważniejsze funkcje uporządkowane, zmierzające do osiągnięcia efektu, przebieg od zadania, od wyniku, aby to osiągnąć musi chcieć i być aktywnym- konieczność wielostronnej aktywności i chęci
Trzy prawa uczenia sie:1)gotowość- posiadanie motywacji, 2)ćwiczenia- powtarzanie, ćwiczenie, 3)efekt- łatwo uczymy się tego, czego chcemy, lubimy
Uczenie się w świetle socjologicznym jest procesem społecznym - uczymy się, dzięki temu jesteśmy w grupie, dzięki interakcjom, interkomunikacjom i związkom interpersonalnym zachodzi proces uczenia się.
Cybernetyczna teoria uczenia się: cybernetycy uważają, ze wszystko przebiega w układzie. Traktują je jako zbiór, kompleks elementów wzajemnie ze sobą powiązanych. Uczenie się przebiega w układzie. W świetle cybernetyki uczenie się polega na przyjmowaniu informacji, przetwarzaniu tych informacji, regulacji tych procesów. Podstawowym układem dla uczenia się jest szkoła. Elementami szkoły są: nauczyciel i uczniowie. 
Prawidłowości procesu uczenia się: 
A) Uczenie się jest procesem wielostronnie aktywnym. Rodzaje aktywności: mowa- aktywność werbalna, recepcja- aktywność recepcyjna; piszemy- aktywność motoryczna i aktywność wielozmysłowa, aktywność intelektualna, aktywność emocjonalna.
B) Uczenie się jest procesem celowym i regulowanym. Celowość wynika z teorii funkcjonalnych, regulacja z teorii cybernetycznych. Uczenie się jest procesem etapowym i zintegrowanym, etapowość wynika z analizy filozoficznej, teorii strukturalnej, etapy występują tez w świetle cybernetyki. Charakter zintegrowany wynika z teorii asocjacyjnych, strukturalnych. 
C) Uczenie się jest procesem indywidualnym, społecznym.
Rodzaje uczenia się wg Okonia (są bardzo osobiste jak podpis człowieka):
-przez przyswajanie- nie wymaga szczególnej aktywności
-przez odkrywanie- rozwiązywanie problemów;
-przez przezywanie- dłużej pamiętamy treści bardziej emocjonalne
-przez działanie- np. naśladowanie mamy w gotowaniu

Cele kształcenia
Teleologia- nauka o celach 
Cele kształcenia- wyobrażone z góry założone stany rzeczy lub zdarzeń, które zamierzamy osiągnąć w procesie kształcenia
Cele kształcenia wg Okonia- świadomie założone efekty, które chcemy uzyskać w wyniku kształcenia
Cele kształcenia wg prof. Denka- postulowany stan rzeczy + działania prowadzące do jego realizacji
Cechy celów kształcenia:
-dostrzegalny (rozróżniany, określony w taki sposób by można było ustalić stan jego wykonania)
-wykonalny- możliwy do realizacji w określonym czasie
-logiczny- niezawierający wewnętrznych sprzeczności
-rzeczowy i precyzyjny - przedstawiający syntetyczny opis tego, co chcemy osiągnąć
-wymierny- tak określany by można było zmierzyć jego stan
Próby porządkowania celów kształcenia:
I 
-cele potencjalne- funkcjonują one w zamyśle nauczyciela do momentu rozpoczęcia procesu kształcenia
-aktualne - symbolizują rozpoczęcie procesu kształcenia
II 
A)rzeczowy aspekt celów:
-określają przewidywalne zmiany w zasobie wiedzy i umiejętności
-określają, co w wyniku nauczania i uczenia się uczniowie maja umieć
B)podmiotowy aspekt- określają zmiany w rozwoju sprawności umysłowych, motywacji, postaw i systemu wartości
III podział celów ze względu na stopień ich uszeregowania:
A) ogólne funkcje:
-wyrażają to, co ma być produktem końcowym kształcenia
-określa się je celami instytucjonalnymi szkoły
-są długoterminowe- realizowane małymi krokami
B)pośrednie (czynności)- otrzymuje się to w rezultacie podziału celów ogólnych na składniki w postaci czynności
C)szczegółowe (zadania):
-cechy ogólne przełożone na język konkretów
-opisy zachowań uczniów, jakie maja przejawiać po zakończeniu zajęć
-określają to, co uczniowie będą umieć
Proces sprowadzania celów ogólnych do szczegółowych to operacjonalizacja. Narzędziami operacjonalizacji są taksonomie, czyli hierarchiczne układy celów kształcenia.
Właściwości celów dydaktycznych szczegółowych wg Gallowaya:
1.Cele sformułowane z punktu widzenia ucznia- powinny określać, ze to właśnie uczniowie potrafią cos robić, cos będą umieli, jeśli będą się uczyć.
2.Sa konkretnymi opisami zachowań ucznia- powinny określać konkretne zachowania będące przedmiotem uczenia się.
3.Cele mogą zawierać warunki ograniczające tj. warunki, które musza spełniać określone zachowania (ograniczenie czasu, liczby błędów, określenie sposobu wykonania)
4.Cele reprezentują różne typy zachowania ucznia, w zależności od tego, jaki typ zachowania cel opisuje, wyróżnia się:
A)szczegółowe cele typu poznawczego (uczeń musi przekładać informacje, wyjaśniać je, stosować, analizować, oceniać)
B)szczegółowe cele typu emocjonalnego (uczniowie uważają, reagują, wartościują, przeżywają, charakteryzują)
C)szczegółowe cele typu psychomotorycznego (uczniowie piszą, skaczą, szyją, wykonują ruchy ekspresyjne)

Treści kształcenia
1.Pojecie treści kształcenia
Realizacji celów kształcenia towarzysza treści. Treści kształcenia- całokształt podstawowych wiadomości i umiejętności z różnych dziedzin rzeczywistości, przewidziany do realizacji w procesie kształcenia. Treść zapisana jest w dokumentach.
Dokumenty-podstawy programowe, programy nauczania, plany i podręczniki.
Uniwersalne wymagania stawiane treściom kształcenia:
Pogląd okonia- 3 układy odniesienia wobec treści:
1)wymagania związane z uczącym się człowiekiem - są to wymagania stawiane z punktu widzenia ucznia:
A)dostosowanie treści do możliwości ucznia (psychiczne, społeczne, konieczności uwzględnienia faz rozwojowych)
B)dostosowanie treści do potrzeb rozwijającego się człowieka
2)wymagania związane ze zmieniającym się społeczeństwem 
A)respektowanie możliwości społeczeństwa
B)respektowanie potrzeb społeczeństwa
Konieczność uwzględniania w treściach kształcenia następujące obszary: ojczyzna i własny naród, życie społeczne- obywatelskie kraju, edukacja, praca zawodowa, rodzina. 
3)wymagania związane z rozwojem kultury i nauki:
A)treści kształcenia w aspekcie kultury powinny umożliwić:
-poznawanie wybranych dobór kultury
-wywarzanie przez uczących się różnych wartości
-przezywanie wartości kulturowych
B)w treściach kształcenia powinny znaleźć swoje odbicie 4 składowe części nauki:
-fakty naukowe
-pojęcia naukowe
-prawa nauki
-teorie naukowe
Pogląd prof. Kupisiewicz- 5 grup wymagań:
1)wymagania społeczne, zawodowe i kulturowe- obecne i przyszłe
2)wymagania naukowe- konieczność dostosowania treści do poziomu osiągniętego w rozwoju nauki i techniki
3)wymagania natury psychologicznej - konieczność dostosowania treści do możliwości psychofizycznych uczących się
4)wymagania natury dydaktycznej np. postulat korelacji wewnątrz i miedzyprzedmiotowej. Dydaktycy mówią - trzeba łączyć treści z różnych dziedzin rzeczywistości. Konieczność łączenia teorii z praktyka - dydaktycy mówią powinna być zachowana teoria. Zasada strukturalizacji wiedzy: dydaktycy mówią - jeżeli treści jest za dużo to trzeba dokonywać strukturalizacji wiedzy). Zasada egzemplastycznego układania treści- układanie treści w sposób liniowy, spiralny, koncentryczny
5)przyjęte koncepcje programowe spośród pedagogicznych teorii doboru treści kształcenia
Teorie klasyczne:
-materializm dydaktyczny, zwany encyklopedyzmem, reprezentowany przez Komeńskiego, Basedowa. Encyklopedyści za główny cel kształcenia uznawali przekazywanie jak najwięcej wiedzy. Główny cel tej teorii to: przekazywanie uczniom jak największego zasobu wiedzy z możliwie różnych dyscyplin naukowych. Encyklopedysta- każdy profesor na uczelni. Powstają przeładowane programy, powstają niedostatecznie ze sobą skorelowane programy. Ta koncepcja jest jednostronna. Ważna jest wiedza = praktyka = zdolności poznawcze. Dlatego encyklopedyzm jest teoria jednostronna, bo rozwija tylko wiedze a zaniedbuje 2 pozostałe 
-teoria, która eksponuje zdolności poznawcze to formalizm dydaktyczny (intelektualizm). Schmidt, Pastalozzi, Dawid, Dobrowolski. Głównym celem kształcenia wg intelektualistów jest pogłębienie, rozszerzenie kształcenia i uszlachetnianie zdolności i zainteresowań poznawczych (myślenie, uwaga, pamięć, wyobrażenie, spostrzeganie). Lansowali przedmioty instrumentalne: matematykę i języki. "Nauczyć uczniów myśleć i tylko tego - nic więcej, a cala reszta tzn. wiedza, dana im będzie przez przyrost"- Dobrowolski. Rozwijanie myślenia jest bardzo cenne. Formalizm jest teoria jednostronna, bo eksponuje zdolności poznawcze a zaniedbuje pozostałe.
-utylitaryzm dydaktyczny- faworyzuje praktykę, John Dewey. Zdaniem utylitarystów ważna jest tylko praktyka, a nie teoria i rozwijanie zdolności poznawczych.
Teorie bliższe naszym czasom:
- materializm funkcjonalny- stworzony przez Okonia, u podstaw tej teorii leży założenie o integralnym związku poznania z działaniem. Okoń mówi, że treści kształcenia powinny umożliwić: poznawanie rzeczywistości i gromadzenie wiedzy o niej, zafunkcjonowanie tej wiedzy w umyśle ucznia- w jego działalności intelektualnej, zafunkcjonowanie tej wiedzy w działalności praktycznej, przekształcanie rzeczywistości
- teoria problemowo- kompleksowa, Bogdan Suchodolski proponował, aby zamiast dotychczasowego układu informacyjno- systematycznego wprowadzić problemowo- kompleksowy układ materiału nauczania tzn. uczyć poszczególnych przedmiotów nie odrębnie a kompleksowo; przedmiotem działalności poznawczej uczniów czynić problemy, którymi należy uczynić treści kształcenia: uczestnictwo w walce o pokój, kwestie psychologiczne, wychowywanie ludzi na patriotów obywateli świata, (ale także kosmopolitów); myślenie globalne i alternatywne, myślenie i działanie innowacyjne, przygotowanie do wyboru i recepcji coraz bardziej złożonych treści.
- strukturalizm. Prof. Kazimierz Sośnicki – można zachować przedmiotowy układ treści nauczania i dążyć przy tym do ich uporządkowania, a najlepszym sposobem na to jest strukturalizacja treści, czyli wyodrębnienie w treściach każdego przedmiotu nauczania, elementy podstawowe i wtórne, w ten sposób powstawała konstrukcja nośna- szkielet, który odpowiednio nasycić treściami lub je eliminować, możliwość reinterpretowania treści.
- egzemparyzm- stworzony przez Hanza Schenerta- zaproponował, aby systematyczny układ treści zastąpić nauczaniem opartym na odpowiednio dobranych przykładach: wzorach postępowania, egzemplarzy. Uczenie się to poznawanie egzemplarza. Na gruncie ezempalryzmu powstała koncepcja nauczania paradygmatycznego (paradygmatycznego greckiego paradygmat to przykład, wzór), charakterystyczne są np. egzemplarze tematyczne, etapowość.
Treści kształcenia w trzecim tysiącleciu
Krytyka treści kształcenia, jako punk wyjścia do ich zmiany, czyli 10 zarzutów jako treści kształcenia
Co 6 lat podwaja się zasób wiedzy z wyraźną tendencją do skracania tego okresu. W samym XX wieku nagromadziło się więcej wiedzy niż we wszystkich wiekach potrzebnych razem. Co 18 miesięcy możliwości komputera zwiększają się, a Internetu, co 12 miesięcy. Istnieje konieczność przekwalifikowania się, co 10 lat. 
Czego uczyć?
Jesteśmy wieku zwanym, stuleciem kompetencji. Wiek XXI to wiek wiedzy, wiedza staje się bogactwem strategicznym. Wiedza na temat, „czego nie należy czytać?”. Rocznie publikuje się 80 tysięcy nowych książek, każdego dnia powstaje jeden nowy portal internetowy, ukazuje się ponad 150 tysięcy tytułów czasopism, (co roku). Wiedza, „czego czytać nie trzeba?” Staje się prawdziwą sztuką, by przetrwać w tym zalewie informacji. Więc „czego uczyć?” o treściach kształcenia nie można już myśleć w takich kategoriach, jak kiedyś. Konieczność zmian w treściach kształcenia zalicza się do najważniejszych i najpiękniejszych zadań współczesnej edukacji.
Dekalog, czyli 10 zarzutów wobec współczesnej treści kształcenia:
1. Encyklopedyzm: faktograficzna wiedza, werbalizm (zarzut pod sposobem treści realizacji)
2. Historyzm: wiedza o przeszłości dominuje nad wiedzą o teraźniejszości i przyszłości
3. Addtywizm: dodawanie nowych treści bez eliminacji dotychczas realizowanych
4. Przeciążenie: „przeładowanie” programów nauczania
5. Uniformizm (jednolitość): brak dyreferencjacji- różnicowania; karmienie wszystkich uczniów jednakową strawą duchowa, bez względu na zachodzące między nimi różnice
6. Jednostronność – jednostronne preferowanie określonego typu treści; wiedza typu „wiedzieć, że…” dominuje nad „wiedzieć jak…” i „wiedzieć, dlaczego…”
7. Akademizm- przeteoretyzowanie: dezintegracja wiedzy
8. Izolacjonizm: brak powiązania z życiem (szkoła sobie, a życie sobie)
9. Nieprzystosowanie treści do możliwości psychofizycznych uczniów
10. Niedostateczne uwzględnianie potrzeb społeczeństwa: globalnych i przyszłościowych, zbyt słaba eksplozja następujących zagadnień: zagrożenia nuklearne, katastrofalna dewastacja naturalnego środowiska człowieka, nieracjonalna gospodarka zasobami energii i surowców naturalnych, choroby cywilizacyjne- zagrożenia cywilizacyjne (narkomania, przestępczość, fanatyzm, terroryzm)
Sugestie dydaktyków dotyczące nowych kanonów kształcenia:
-łącznie ujmować cele i treści kształcenia, zakładane wyniki (nie można zmieniać tylko treści, ale i metody) metody i organizacja pracy dydaktyczno- wychowawczej
-zmierzać do złagodzenia ostrych progów programowych między wyższymi i niższymi szczeblami kształcenia
-mieć na uwadze, że szkoła nie stanowi już dla uczniów jedynego źródła wiedzy
-pamiętać, że człowiek współczesny boryka się z niespotykanymi przed laty problemami np. globalnymi
-warto integrować pokrewne przedmioty nauczania we wspólne „obszary treściowe”, grupy, bloki tematyczne
-zastąpić postulat „uczyć jak najwięcej coraz dłużej” przez postulat „uczyć tyle ile trzeba, tak najdłużej jak się da”.
Ogólnie nowoczesny kanon kształcenia ogólnego powinien:
„uczyć jak żyć”, „uczyć, jak się uczyć, aby przez całe życie móc przyswajać sobie nową wiedzę”, „uczyć myśleć swobodnie i krytycznie”, „uczyć kochać świat i czynić go bardziej ludzkim”, „uczyć, jak się rozwijać samemu w pracy twórczej i dzięki niej”

Zasady kształcenia
Sposoby rozumienia terminu „zasada” w dydaktyce:
1)Zasada to twierdzenie oparte na prawie naukowym, rządzącym jakimiś procesami. Okoń proponuje, aby zasady kształcenia były to twierdzenia o charakterze normatywnym, które wynikają z występujących w procesie kształcenia prawidłowościach przyczynowo- skutkowych.
Władysław Szewczyk wymyślił 9 zasad wychowania (jest to klasyfikacja zamknięta): aktywności, motywacji, praktyczności, bezpośredniości, recepcyjności, systemowości, trwałości, zespołowości, indywidualizacji.
2)Zasada to norma postępowania, uznanego za obowiązujące (jest to norma intuicyjnie przyjęta)
Klasyfikacja zasad wg Kupisiewicza:
-zasada poglądowości
-przystępności
-świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie kształcenia
-systematyczności
-trwałości wiedzy
-operatywności
-wiązania teorii z praktyką
-zasada efektywności
Klasyfikacja zasad wg Okonia:
-zasada poglądowości 
-zasada stopniowania trudności
-samodzielności
-systematyczności
-związku teorii z praktyką
-zasada indywidualizacji i uspołecznienia
3)Zasada to teza wywiedziona z jakiejś doktryny.
...