Paprotniki.pdf

Dział 8 - Paprotniki

Paprotniki dzieli się sztucznie na 3 typy i 5 gromad:

a) typ – widłakowe (gromady: widłaki różnozarodnikowe, widłaki jednozarodnikowe, widliczki);

b) typ – skrzypowce (gromada: skrzypy);

c) typ – paprociowe (gromada: paprocie).

W przeciwieństwie do mszaków, ich pokoleniem dominującym jest sporofit, mniejszy, ale niezależny gametofit nazywa

się przedroślem. Dawniej (w karbonie) ogromne widłaki różnozarodnikowe (lepidodendrony) wraz z ogromnymi

skrzypowcami (kalamitami) tworzyły lasy węglowe. Współcześnie rośliny te żyją w zaciemnionych lasach, a czasem w

wodzie, są niedużymi bylinami, czyli roślinami wieloletnimi, które zimują w postaci kłączy, a liście zrzucają.

Posiadają korzenie przybyszowe, liście i łodygę (często podziemną nazywaną kłączem), dlatego zalicza się je do

organowców. Tworzą tkanki. Liście uczestniczące w rozmnażaniu nazywa się sporofilami (liśćmi zarodnionośnymi), a

liście uczestniczące w fotosyntezie trofofilami (liśćmi asymilacyjnymi), czasem jednak liść może łączyć obie te funkcje.

Kłącze gromadzi substancje zapasowe i ma niemal nieograniczony wzrost (od przybytku głowa nie boli), może też służyć

do rozmnażania wegetatywnego.

Sporofit widłaków wyróżnia pokryta liśćmi łodyżka, gametofit natomiast aby prawidłowo się rozwijać, wchodzi

w symbiozę z grzybem mikoryzowym, który dostarcza roślinie wodę i sole mineralne, a pobiera glukozę (ciekawostką

jest, że polski botanik Franciszek Kamieński odkrył takie zjawisko).

U niektórych skrzypów wyróżnia się u sporofitu pęd letni (barwa zielona, boczne odgałęzienia liści) i wiosenny

(kłos zarodnionośny, barwa brązowa, brak liści), każdy z tych pędów posiada korzenie, kłącze i liście zarośnięte w

pochewkę, w nawiasach wypisałem walory charakterystyczne. Kłącze podzielone jest na segmenty tworzące węzły i

międzywęźla. Oba pędy wzmocnione i usztywnione są dzięki kanałom powietrznym i tlenkiem krzemu, dlatego gdy

łamiemy taką roślinę (a nie powinniśmy, bo większość jest chronionych), słyszymy specyficzny trzask. Przedrośle jest

dwupienne (męskie większe), płatowe i zielone.

U skrzypów i widłaków sporofile (przypomnijmy: liście uczestniczące w rozmnażaniu) zebrane są w kłos

zarodnionośny (strobil).

Sporofit paproci wygląda jak kilka sklejonych pióropuszy, a to z powodu charakterystycznego ułożenia liści

(chyba większość z Was ma w domu paprotkę, zobaczcie). Młode liście są zwinięte (wstydzą się tych starych bałwanów,

tę cechę z tego, co pamiętam także widać u zwykłej paprotki). U paprotki zwyczajnej liście pełnią funkcje zarówno

asymilacyjne, jak i rozrodcze. Mianowicie zarodnie paproci umiejscowione są na spodniej stronie liści w tzw. kupkach

zarodników, czasem chronionych zawijką. Łodyga nie może przyrastać na grubość, często występuje w postaci kłącza.

Na długości kłącza wyrastają korzenie przybyszowe. U tropikalnych łodyga w postaci pni może sięgać 20 metrów.

Zazwyczaj jednopienny gametofit ma postać jedno-centymetrowego serduszka posiadającego chwytniki.

Do zapłodnienia ZAWSZE dochodzi w środowisku wodnym. Pokrótce omówię teraz cykle rozwojowe:

1. Widłaki:

a) widłaki jednakozarodnikowe (na przykładzie widłaka goździstego): zachodzi mejoza w zarodniach

(wytworzenie się identycznych zarodników), wysypanie zarodników, rozwinięcie jest jednopiennego

przedrośla, plemnik zapładnia komórkę jajową, z zygoty wyrasta łodyżka sporofitu;

b) widłaki różnozarodnikowe (na przykładzie poryblinu jeziornego): mejoza zachodząca w mikro- i

makrosporangiach, uwolnienie zarodników, wytworzenie dwupiennego gametofitu (z makrosporangiów

żeńskie), zapłodnienie komórki jajowej, wyrośnięcie sporofitu.

2. Skrzypowce: mejoza w zarodni, wysypanie zarodników (mejospor), wyrośnięcie jednopiennego gametofitu,

zapłodnienie komórki jajowej, wytworzenie sporofitu.

3. Paprociowce:

a) paprocie jednakozarodnikowe (na przykładzie narecznicy samczej): mitoza w zarodni, wysypanie się

zarodników, wyrośnięcie jednopiennego gametofitu, zapłodnienie komórki jajowej przez wielowiciowego

plemnika, wytworzenie sporofitu żyjącego kosztem gametofitu;

b) paprocie różnozarodnikowe (na przykładzie salwinii pływającej): mejoza w mikro- i makrosporangiach,

zarodniki wypływają na powierzchnię, wytworzenie dwupiennego przedrośla, zapłodnienie komórki jajowej,

powstanie zygoty a potem sporofitu.

Artykuł zakończę krótkim opisaniem znaczenia i występowania paprotników. W Polsce widłakowatych mamy około 12 i

wszystkie są pod ochroną. Skrzypowców mamy 9 gatunków, napar z nich działa moczopędnie i używany jest do leczenia

miażdżycy i kamicy. Paprociowych mamy ponad 50 gatunków.

Gromada:

Przedstawiciele:

Widłaki jednakozarodnikowe:

Widłak goździsty, widłak spłaszczony

Widłaki różnozarodnikowe:

Poryblin jeziorny

Skrzypy:

Skrzyp leśny

Paprocie jednakozarodnikowe:

Narecznica samcza

Paprocie różnozarodnikowe:

Salwinia pływająca

Artykuł pochodzi z: www.biologiawliceum.blogspot.com

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: