Konstytucja 3 maja Konstytucja Księstwa Warszawskiego
Wprowadzała prawo powszechnej niepodległości (dla szlachty i mieszczaństwa) oraz trójpodział władzy na ustawodawczą (dwuizbowy parlament), wykonawczą (król) i sądowniczą.
Była wzorowana na francuskiej jednak z pewnymi modyfikacjami uwzględniającymi polską tradycję i specyfikę kraju. Wzmacniała władzę wykonawczą kosztem ustawodawczej oraz centralizowała administrację.
Została zatwierdzona przez sejm.
Była ujęta w 11 artykułach.
Została nadana przez Napoleona.
Składała się z 89 artykułów podzielonych na 12 rozdziałów.
Konstytucja uchwaliła iż, religią narodową pozostanie święta wiara rzymska katolicka ze wszystkimi jej prawami. Przejście do innego wyznania było zabronione pod karami apostazji. Potwierdzono opiekę państwa nad Żydami
Wprowadzała wolność religijną z zastrzeżeniem, że religią państwową jest katolicyzm. Żydzi zyskali pewne uprawnienia.
Szlachta miała zapewnioną wolność, swobodę oraz prawa. Cała szlachta była uznawana równo. Każdy szlachcic miał zapewnione bezpieczeństwo osobiste oraz był szanowany. Konstytucja pozostawiła ustrój stanowy i osłabiła pozycję magnaterii i gołoty(biednej szlachty).
Mieszczaństwu umożliwiono nobilitację m.in. z tytułu nabycia majątków ziemskich i zasług dla kraju. Ogółowi mieszczan w miastach królewskich ogłoszonych jako „wolne”, zapewniono wolności osobiste i prawo sprawowania urzędów.
Nie znosi poddaństwa chłopów, ale na ogół chłopów rozciągnięto „opiekę prawa i rządu krajowego”.
Znosiła podział na stany i poddaństwo chłopów, jednak nie oddała im ziemi na własność. Kolejne poprawki do konstytucji wzmacniają rolę szlachty kosztem chłopów. Proklamowała równość wobec prawa i sądu. Wprowadziła szereg zasad cenzusowego prawa wyborczego z zachowaniem uprzywilejowanej pozycji szlachty w wyborach do Izby Poselskiej, mimo ta prawa polityczne uzyskała szeroka gama innych grup społecznych jak na przykład nie-szlachta posiadająca ziemie, rzemieślnicy, kupcy, proboszczowie, wikariusze, wybitni artyści oraz uczeni.
Władza ustawodawcza spoczywała na rękach dwuizbowego parlamentu składającego się ona z Izby Niższej (204 posłów) i Izby Wyższej (132 członków) w skład której wchodzili senatorowie, wojewodowie, kasztelanowie, ministrowie i biskupi. Zebrania sejmu miały się odbywać co 2 lata, a do jego zadań należało głównie stanowienie praw.
Konstytucja wprowadziła sejm dwuizbowy, składający się z izby poselskiej i z senatu. W senacie początkowo zasiadało 18 senatorów, a od 1809 r. – 30 senatorów. Izba polska liczyła 100 posłów (od 1809 r. – 166). 60% składu tej izby Sejmu wyłaniały sejmiki szlacheckie(60 osób, od 1809 - 100), pozostałą liczbę deputatów wskazywały tzw. zgromadzenia gminne(40 osób, potem 66). Czynne prawo wyborcze posiadali obywatele Księstwa warszawskiego, którzy ukończyli 21 lat, bierne prawo wyborcze przysługiwało natomiast osobom, które ukończyły 24 rok życia i potrafiły czytać i pisać. Sejm Księstwa posiadał bardzo skromne kompetencje np. sprawy podatkowe oraz zmiany w prawie cywilnym i karnym.
Władza wykonawcza - był to król wraz ze Strażą Praw(radą królewską), w skład której wchodzili: prymas, pięciu ministrów, pełnoletni następca tronu bez prawa głosu i marszałek sejmu. Straż praw kierowała administracją, podlegały jej komisje(policji, spraw wewnętrznych, interesów zagranicznych, wojny i skarbu). Król przewodniczący Straży, miał prawo nominacji biskupów, senatorów, ministrów, urzędników i oficerów, w razie wojny sprawował naczelne dowództwo nad wojskiem. Ministrowie mieli obowiązek podpisywania każdego rozporządzenia własnoręcznie pod kontrolą sejmu.
Władzę wykonawczą w imieniu króla Fryderyka Augusta sprawowała Rada Stanu oraz Rada Ministrów. Rada Ministrów składała się z prezesa i sześciu ministrów (wojny, sprawiedliwości, policji, czci religijnych, przychodów i skarbu oraz spraw wewnętrznych). Do Rady Ministrów należała głównie władza wykonawcza.
Rada Stanu to pomocniczy organ władzy, pełniący rolę pośrednika między królem a Radą Ministrów. W skład Rady Stanu wchodzili ci sami ministrowie, prezes, sekretarz oraz od 1808r. radcy. Rada Stanu uczestniczyła w pracach ustawodawczych, przygotowywała projekty ustaw przygotowywanych przez króla i przedkładanych do zatwierdzenia sejmowi. Rozpatrywała też spory kompetencyjne pomiędzy władzami administracyjnymi a sądowymi.
doliwaq