ANDRAGOGIKA
- WYKŁAD -
dr Jolanta Wiśniewska
05-11-2011 r.
- wykładów 30 h.
- Zaliczenie na ocenę – TEST (pytania zamknięte i otwarte), będziemy podzieleni na grupy, test wyświetlany na slajdzie, kolokwium na przedostatnich zajęciach;
- na wykładzie OBECNOŚĆ OBOWIĄZKOWA, 2 nieobecności dopuszczalne;
- po 15 min. wykładu nie wpuszcza na zajęcia,
- 2 z pierwszego testu nie wstawia do usosa ale tylko wtedy gdy jest 100% obecność, osoby te mają możliwość zaliczania wykładu w jeszcze jednym terminie,
- jeśli ma się 100% obecności podnosi pół oceny w górę, z egzaminu stawia minimum 3
- dyżury: wtorek : 1400-1500 ; środa: 1100-1200. sala 3419.
- email: izanwi@o2.pl
ANDRAGOGIKA – PROGRAM ZAJĘĆ:
1. Przedmiot i zadania andragogiki:
ñ miejsce andragogiki w stosunku do nauk o wychowaniu,
ñ kryteria wyodrębniania dyscypliny naukowej,
ñ przedmiot i zadania andragogiki i gerontologii,
ñ geneza i ewolucja andragogiki.
2. Psychologiczne aspekty funkcjonowania ludzi dorosłych i starszych.
3. Potrzeby kulturalno – oświatowe ludzi starszych oraz ich urzeczywistnienie.
4. Edukacja ustawiczna (całożyciowa) ludzi dorosłych.
5. Strategia kształcenia ludzi dorosłych.
6. Szkoły dla dorosłych. Instytucjonalne formy kształcenia dorosłych (CKU, Uniwersytet ludowy, Uniwersytet powszechny).
7. Samokształcenie – organizacja pracy samokształceniowej, czynniki decydujące o efektywności procesu.
8. Zmiany zachodzące w szkolnictwie wyższym – Proces Boloński (założenia i realizacja postulatów).
9. Charakterystyka ucznia dorosłego. Zasady stosowane w edukacji osób dorosłych.
10. Stan badawczy andragogiki. Wybrane teorie andragogiczne.
11. Andragogika polska, europejska i amerykańska.
LITERATURA PODSTAWOWA:
1. Aleksander Tadeusz, „andragogika”, wyd. GENS, Ostrowiec Świętokrzyski 2002.
2. Jankowski D., Przyszczypkowski K., Skrzypczak J., „Podstawy edukacji dorosłych. Zarys problematyki”, wyd. Naukowe UAM, Poznań 1999.
3. Kruszewski Z. P., Półturzycki J., Wesołowska E. a., (red.), „Kształcenie ustawiczne – idee i doświadczenia”, Wyd. Naukowe Novum, Płock 2003.
4. Malkolm S. Knowles, Elwood F. Holton III, R. A. Swanson, „Edukacja dorosłych”, Wyd. PWN, Warszawa 2009.
5. Pachociński R., „Andragogika w wymiarze międzynarodowym”, wyd. IBE, Warszawa 1998.
6. Wujek T., „Wprowadzenie do andragogiki” wyd. ITE, Radom 1996.
TEMAT 1: PRZEDMIOT I ZADANIA ANDRAGOGIKI
TERMIN ANDRAGOGIKA:
Rodowód grecki
- aner (andros) – mężczyzna, mąż, człowiek dorosły;
- apein – prowadzić.
PRZEDMIOT ZAINTERESOWAŃ:
- człowiek dorosły;
- procesy edukacyjne (kształcenie, samokształcenie, dokształcanie, doskonalenie);
- wychowanie dorosłych.
KSZTAŁTOWANIE SIĘ ANDRAGOGIKI JAKO NAUKI:
- 1833 r. - pierwsze zastosowanie terminu (A. Kapp);
- początek rozwoju andragogiki w Polsce: okres międzywojenny.
- Pojęcie „andragogiki” pojawiło się w XIX wieku).
WEDŁUG T. WUJKA I L. TUROSA:
- Andragogika jako nauka poznająca i uogólniająca praktykę edukacji dorosłych, określa uwarunkowania zjawisk obiektywnej rzeczywistości wychowawczej, dostarcza, dostarcza wiedzy umożliwiającej formułowanie i realizowanie podstawowych celów wychowania dorosłych (według T. Wujek).
- Definicja L. Turosa – Andragogika – to nauka o celach, treściach, formach, metodach, technikach i zasadach kształcenia, wychowania, uczenia się, samokształcenia, samowychowania ludzi dorosłych (Lucjan Turos).
WEDŁUG CZ. MAZIARZA:
- Andragogika jest refleksją naukową, którą tworzą teoretycy.
- Obejmuje teorię kształcenia i wychowania dorosłych.
- Jest nauką młodą i jest jedną z subdyscyplin pedagogicznych. Jest nauką praktyczną → rozwiązuje praktyczne tematy, dylematy; ma teologiczny tok badania (przyjmuje cel dla refleksji).
- Przedmiot badań andragogicznych → jest ogromnie złożone zjawisko wychowania ludzi dorosłych.
- W andragogice występują teorie rekonstrukcyjne, które odzwierciedlają badaną rzeczywistość.
- Teorie optymalizacyjne – to te, które oferują modele przekształcania rzeczywistości.
- Dominują teorie rekonstrukcyjne = diagnostyczne.
WEDŁUG T. ALEKSANDRA:
- „Andragogika” - Ostrowiec Świętokrzyski 2002 r., autor Tadeusz Aleksander.
- Andragogika jest Teorią Oświaty Dorosłych.
- Andragogika jest nauką autonomiczną.
- Przedmiotem badań są procesy kształcenia i wychowania ludzi dorosłych – to wielość zagadnień związanych z systemem instytucji, oświaty dorosłych, procesów edukacyjnych. Andragogika ma bardzo szerokie pole działania, ma bardzo wiele zagadnień, którymi się zajmuje.
WEDŁUG M. MALEWSKIEGO:
- Mieczysław Malewski (1990 r.) - „Andragogika w perspektywie metodologicznej” (1998 r.). - Teorie andragogiczne.
- Andragogika jest młodą dyscypliną, nauką o edukacji, na dalekich peryferiach nauk społecznych.
- Zajmuje się problemami edukacyjnego wspomagania rozwoju ludzi dorosłych.
- Andragogika jest nauką zajmującą się edukacją wspierającą rozwój człowieka dorosłego.
- Funkcja praktyczna – Andragogika wytwarza wiedzę interdyscyplinarną ukierunkowaną na praktyczną użyteczność.
DYLEMATY DOTYCZĄCE NAUKOWOŚCI ANDRAGOGIKI:
- Krytyczne stanowisko samych andragogów odnośnie wyników badań andragogicznych.
- M. Malewski po dokonaniu analizy prac badawczych stwierdza:
§ rozmyty obszar badań (edukacja formalna, nieformalna, pozaformalna);
§ uznanie andragogiki za dyscyplinę praktyczną;
§ słaby warsztat metodologiczny.
- M. Malewski stwierdza: wysiłki badaczy odpowiadają uwarunkowaniom współczesności. Nie można już oczekiwać jednej teorii – wielkość teorii, ponieważ nie ma jednego paradygmatu (pozytywistycznego) i jednej metodologii.
- Wg M. Malewskiego jest bardzo dobrze rozwinięte piśmiennictwo w tej dziedzinie; jest bardzo dużo opowiadań, są konferencje. Polscy andragodzy są bardzo aktywni.
- Autor dostrzega też nie uwzględnianie przez andragogów zmian jakie zachodzą w problematyce.
DZIAŁY ANDRAGOGIKI WEDŁUG T. WUJKA
1. Andragogika ogólna – zajmuje się problematyką przedmiotu edukacji dorosłych, ogólną charakterystyką andragogiki, jej strukturą, celami edukacji dorosłych, metodologią badań, filozoficzną problematyką wychowania dorosłych, uogólnia wyniki pozostałych działów, dostarcza innym działom koncepcji teoriopoznawczej i metodologicznej.
2. Teoria wychowania dorosłych:
§ zajmuje się analizą ogólnych doktryn wychowania dorosłych;
§ charakterystyką działalności wychowawczej wśród dorosłych;
§ celami, treścią, metodami;
§ procesami wychowania i samowychowania;
§ wychowanie do pracy i czasu wolnego;
§ środowiskowe uwarunkowania wychowania dorosłych.
DZIAŁ 2: Teoria wychowania dorosłych zajmuje się kulturą osób dorosłych. W tym dziale występują następujące instytucje: np.: domy kultury, teatry, opera, świetlice dla dorosłych.
3. Dydaktyka dorosłych czyli teoria nauczania, kształcenia i samokształcenia dorosłych. Zajmuje się:
§ celami;
§ treściami;
§ motywami;
§ formami i metodami oddziaływania edukacyjnego.
DZIAŁ 3: Dydaktyka dorosłych to dział, który dotyczy kształcenia osób dorosłych. Mówi o metodach, celach kształcenia i samokształcenia.
4. Andragogika edukacji kulturalnej. Zajmuje się:
§ charakterystyką i klasyfikacją placówek kulturalno – oświatowych w odniesieniu do osób dorosłych;
§ ruchami społeczno – kulturalnymi;
§ upowszechnianiem czytelnictwa;
§ rozwojem amatorskiego ruchu artystycznego;
§ zawodem pracownika kulturalno – oświatowego;
§ metodyką pracy kulturalno – oświatowej;
§ diagnostyką potrzeb kulturalno – oświatowych.
DZIAŁ 4: Andragogika edukacji kulturalnej; tak jak instytucje zajmujące się kulturą; powinny działać, organizować pracę z osobą dorosłą, aby być skuteczne w swoim działaniu.
5. Andragogika porównawcza:
§ bada i analizuje praktykę oświatową i organizację systemów oświaty dorosłych na świecie oraz społeczne i gospodarcze warunki ich rozwoju;
§ uogólnia i upowszechnia wiedzę stwarzającą podstawy do wypracowania zasad najbardziej odpowiedniej polityki w dziedzinie oświaty dorosłych;
§ omawia też sposoby organizowania i kierowania działalnością oświaty dorosłych.
DZIAŁ 5: Andragogika porównawcza jest to dział, w którym możemy uzyskać informacje ( i porównać ją) jak w innych krajach realizowana jest działalność opiekuńcza. Działalność opiekuńcza to placówki opiekuńcze, np.: Domy Pomocy Społecznej, Domy Seniora, Hospicja.
6. Historia oświaty dorosłych i myśli andragogicznej:
§ opracowuje dzieje myśli i doktryn, analizuje historyczny rozwój placówek i instytucji oświaty dorosłych.
DZIAŁ 6: Historia oświaty dorosłych i myśli andragogicznej odnosi się do tego, kiedy powstała andragogika, jakie osoby ją stworzyły, kto i kiedy ją założył.
11-12-2011 r.
ANDRAGOGIKA to dyscyplina, która zajmuje się edukacją osób dorosłych (jest to b. wąskie rozumienie pojęcia; aby dobrze podać pojęcie „Andragogiki” należy definicje oprzeć na wszystkich działach andragogiki !!!!).
Andragogika to dyscyplin, o której można powiedzieć, ze zajmuje się człowiekiem dorosłym i jego rozwojem, wychowaniem człowieka dorosłego.
Rezultatem kształcenia jest rozwój, np.: rozwój intelektualny, umysłowy, zainteresowań, motywacji → a te cechy kształcenia – to już wychowanie.
Wychowanie jest terminem szerszym; w wychowaniu mieści się kształcenie. Wychowując kogoś to znaczy, ze go kształcimy.
Andragogika nie tylko odnosi się do osoby dorosłej, jest to rozwój człowieka.
TEMAT 2: CZŁOWIEK DOROSŁY W ROLI UCZNIA
PSYCHICZNE WŁAŚCIWOŚCI CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
→ W. James (1893 r.)
§ „bezinteresowna ciekawość należy do przeszłości, umysłem rządzi nawyk i rutyna, a zdolność przyswajania nowych doświadczeń minęła” (wiedzę przyswajamy do 24 r. ż., potem ją wykorzystujemy).
→ Badania E. L. Thorndik'e (1926 r.)
§ człowiek dorosły posiada możliwości rozwoju psychicznego i intelektualnego;
§ w procesie uczenia się dorosłych istotne są takie czynniki, jak zdolności, zainteresowania, energia.
[Dzięki tym wynikom badań mogła powstać i wyłonić się 'andragogika'; Thorndik'e – od niego zaczęła się rozwijać andragogika!!!]
PSYCHICZNE PODSTAWY ROZWOJU CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
Różnice w warunkach rozwojowych pomiędzy dziećmi (i młodzieżą) a człowiekiem dorosłym:
§ kierowanie własnym rozwojem;
...
Vallstedt