fragmenty.pdf

Irena Biskup Justyna Wróbel-Mikołajczyk

Magia

ilcowania

Bielsko-Biała 2011

Część I: Materiały i narzędzia

Materiały do ilcowania

Wełna

– najczęściej oznaczanych skrótem mic .) Im

mniej mikronów, tym włókna są cieńsze, a weł-

na delikatniejsza. Większa liczba mikronów

oznacza wełnę grubszą i bardziej szorstką.

Wełna to naturalna okrywa włosowa (sierść)

owiec i niektórych innych zwierząt (kóz, wiel-

błądów, wigoni, lam lub królików angorskich).

Zanim nasi przodkowie nauczyli się wytwarzać

z wełny tkaniny a potem dzianiny, najpierw –

zapewne przypadkowo – poznali cenną wła-

ściwość włókien wełny, jaką jest jej zdolność

ilcowania się (inaczej – spilśniania): otóż pod

wpływem pocierania, temperatury i wody włók-

na wełny zbjają się trwale w filc – zwartą

strukturę o ciekawych właściwościach mecha-

nicznych, izolacyjnych i estetycznych.

Ryc. 1: Łuseczkowata struktura włókien wełny

Na czym polega ilcowanie?

Filcowanie to prawdopodobnie najstarsza

technika włókiennicza opanowana przez czło-

wieka. Wykorzystuje ona właściwość włosów

wełny widoczną pod mikroskopem: ich łusecz-

kowatość. Włosy wełny mają na całej powierzch-

ni mikrostrukturalne łuseczki, podobne do ma-

leńkich łusek szyszki. Właśnie łuseczkowatość

sprawia, że w wypadku splątania włosy wełny

zaczepiają się o siebie i zbjają w ilc.

Wełna przeznaczona do ilcowania może

występować – zależnie od stopnia jej przetwo-

rzenia – w dwóch formach:

w postaci „surowej” – taka wełna podczas

•

ilcowania ma charakterystyczny „owczy”

zapach i zawiera sporą ilość naturalnej lano-

liny 2 , co ułatwia i przyspiesza proces ilco-

wania (lanolina jednak może czasami powo-

dować alergię; należy być ostrożnym przy

pierwszym kontakcie z taką wełną);

poddana wstępnej obróbce, np. oczyszczona

Wełna, którą wykorzystujemy w procesie

ilcowania, ze względu na sposób pozyskiwania

jest nazywana żywą, ponieważ jest otrzymywa-

na przez okresowe strzyżenie żywych zwie-

rząt. Grubość wełny podajemy zwyczajowo

w mikronach 1 (tysięcznych częściach milimetra

•

z lanoliny, ufarbowana w specjalnych barw-

nikach, pozbawiona naturalnego, „zwierzę-

cego” zapachu itp.

2 Pokrywająca wełnę owiec lanolina jest woskiem

zwierzęcym – naturalną wydzieliną o żółtawej barwie

i lepkiej konsystencji. Stanowi mieszaninę estrów kwasów

tłuszczowych ze sterolami. Używa się jej szeroko do pro-

dukcji kremów kosmetycznych i maści.

1 Nazwa „mikron”i skrót „mic” są nadal zwyczajowo sto-

sowane we włókiennictwie, choć oicjalnie już od 1967 roku

ta jednostka miary w układzie SI nosi nazwę mikrometr

(jedna milionowa część metra), a jej skrót zapisujemy: µm.

Część I: Materiały i narzędzia

Igły do ilcowania

głęboko i łatwiej przy jej pomocy modelo-

wać kształt ilcowanej formy. Dobrze łączy

ilcowe powierzchnie i pozostawia mniejsze

dziurki na powierzchni.

Igła cienka

Igły wykorzystywane są do ilcowania na

sucho (igłowego). Mają one trójkątny przekrój

i nacięcia tworzące ostre zadziory, skierowane ku

ostremu końcowi igły [ fot. 9 ]. Podczas ilcowania

igłowego chodzi o zahaczenie

podczas wbjania i pociągnięcie

w dół włosków wełny oraz wyśli-

zgiwanie się igły bez wełny przy

wychodzeniu z ilcowanej po-

wierzchni. Filcując techniką igło-

wą staramy się wbjać ostrze igły

głęboko, tak by w pełni wykorzy-

stać jej możliwości. Jednocześnie

pilnujemy, by wbjając igłę w il-

cowaną powierzchnię nie wyko-

nywać tego po łuku, ale wbjać

ją prostopadle do ilcowanej po-

wierzchni. Przy „łukowatym”

wbjaniu ostrza bardzo łatwo zła-

mać igłę. Ponieważ struktura igły

jest naruszona poprzez nacięcia,

igła jest krucha i łatwo się ła-

mie, jeśli wbjamy ją nieuważnie.

Jest też bardzo ostra, więc uwa-

żajmy, by się nie ukłuć. Jeżeli jednak się ukłuje-

my, to starajmy się zdezynfekować nie tylko ranę,

ale również igłę. Szczególnie, jeżeli nie jesteśmy

jedynymi jej użytkownikami.

•

– to najcieńsza wersja z najmniej-

szymi zadziorami. Wykorzystujemy ją przy

wykończeniach ilcowanych powierzchni,

ale również do ilcowania ornamentów oraz

ilcowania w formach. Po wykończeniu ilco-

wej pracy cienką igłą dziurki na powierzchni

są niemal niewidoczne.

Narzędzia pomocnicze

do ilcowania na sucho

Piórko

Piórko ( fot. 10 A) to przyrząd do ilcowania

na sucho; jest to skręcana z trzech części obsadka,

w której można zamontować od 1 do 3 igieł. Formą

przypomina gruby długopis. Piórko przyspiesza

pracę i jest przydatne do ilcowania w formach.

Do stęp ne są też wersje drewniane na 4, 5, 6 i 9

igieł.

Dostępne są trzy grubości igieł.

Igła gruba

•

– z dużymi nacięciami. Używa-

my jej przy rozpoczynaniu ilcowania na

sucho nowej formy. Ciągnie włókna głębo-

ko do środka formy, zbjając ją od wewnątrz.

Szybko ilcuje luźną czesankę i nadaje zarys

ilcowanej formy. Nie nadaje się jednak do

wykonania formy od początku do końca,

ponieważ szybko zbja wełnę w twardą for-

mę i nie mamy czasu jej wymodelować. Na

powierzchni pozostawia widoczne dziurki

powstałe podczas wbjania. Gruba igła do-

skonale nadaje się też do łączenia ze sobą

dwóch ilcowych powierzchni.

Igła średnia

Szczotka

Przy ilcowaniu na sucho możemy korzy-

stać ze specjalnej szczotki ( fot. 10 B), która ma

gęste, równo osadzone twarde włosie. Długość

włosia jest taka jak długość ostrza igły, przez co

podczas ilcowania igła nie dosięga dna szczot-

ki i nie łamie się. Po ilcowaniu warto wyczesać

szczotkę z wełny specjalnymi grabkami; nie

czyszczona szczotka szybko się zniszczy.

•

– jest cieńsza i ma mniejsze na-

cięcia. Używamy jej rozpoczynając ilcowa-

nie mniejszych form oraz jako zmienniczkę

grubej igły w dalszym procesie ilcowania.

Średnia igła nie ciągnie włókien wełny tak

KULKA FILCOWANA na MOKRO

Część II: Filcowanie na mokro

9. Powstaje nam miękka i nietrwała kulka. Można w tym momencie już zacząć ją delikatnie turlać w rękach, istnieje

jednak ryzyko, że przy zbyt mocnym turlaniu – rozpadnie się lub „otworzy”. Może też się zdarzyć, że powstaną

nam szczeliny. Żeby uniknąć tych sytuacji, stosuje się wspomniane wyżej „opatulenie”.

11. Cieniutkie pasmo opatulenia samo zamoczy się

od naszej namydlonej i mokrej kulki. Powtarzamy to

samo kilka razy (np. 3 – 4 pasma), za każdym razem

zmieniając kierunek opatulania.

10. Suchymi rękoma chwytamy cienkie pasmo przy-

gotowanej wcześniej wełny. Na suchym pasmie wełny

kładziemy naszą kulkę i „opatulamy” ją, owjając cia-

sno, by ustabilizować jej kształt.

KORALE CIĘTE z DREDA

Część II: Filcowanie na mokro

10,11. Wstępnie silcowany dred (co oznacza, że włókna wełny połączone, ale dred jest nadal miękki) odciskamy

i przez minutę rolujemy na folii, a następnie polewamy gorącą wodą z mydłem i zawjamy w bambusową matę.

Rolujemy w macie 30 razy i sprawdzamy efekt. Powtarzamy tę czynność, aż dred będzie całkiem twardy. Na ko-

niec płuczemy go w ciepłej, a potem zimnej wodzie (przypominamy: końcowe płukanie w zimnej wodzie zamyka

łuseczki wełny i utrwala ilc).

12, 13, 14. Nożyczkami lub ostrym nożykiem odcinamy

równe plastry. Można je ciąć prostopadle do długości

wałka (jak w przykładzie A na fot. 14 ), lub skośnie (jak

w przykładzie B). Następnie suszymy plastry-korale,

rozkładając je na ręczniku.

Suche korale możemy zamontować na

lince, sznurku lub cienkim drucie.

Rada:

gładkie cię-

cie uzyskamy

przy użyciu

nożyka kre-

ślarskiego lub

skalpela.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: