styloznawstwo 07.03.12.pdf

Trzy pierwsze ornamenty z XVI wieku na terenie Polski – genezarolinnaiwłoka

- datowadmożnanp.wg.kapiteliFranków– wiąanedwomawartatamidiałającymiwCernej

pod Krakowem – wartatMichałaPomanaorJakuba,JanaitaniławaBielaskich – kapiteljooki

etonemkwiatów,owocówitp.– podobnewtyluWaów– chutamiwaowkimi.Dużeznaczenie

dla takiego kapitela w kod,w. Anny – pierwsze prykłady wpółlat70ychXVII– blumenbarock –

motywydekoracyjnewywodąceie tukiLXIV.Otatnieprykładytopołowa II dekady XVIII

JEST TO ELEMENT POMOCNICZY

Dużyrorut– Warawa,Karków,Lwów,ląk

- tzw. czarny marmur dbnicki – temożnadatowad– nawikąkalepojawiaiokołoroku1600–

aletomimowytkodod nieprecyzyjne, pierwszym prykładem datowanymwmałejarchitekture

jest tablica Katarzyny Koryciokiej wWilicy,marłejokoło1605 roku.

Inne – Kraków, dominikanie, epitafium Krzecieckiego 1610

Kalisz, kod jeuitów,prymaaKarkowkiego(marł w 1603) nagrobek 1611

Warszawa, achrikolegiata, nagrobek Adama Parzniewskiego (zm. 1614)

- oprócmódornamentalnychdatujeteorma– powtarzalna, wzornikowa, wykonywana czasem na

poóbpremyłowy.Trwałodormyteżpowaladatowad.leą przypadki powtórenia formy

wcaleniedatującej.Jetpowtarananietylkoewgldówartytycnych,aleteżewgl. na

TRDYCJMIEJC– jednaormaepitaiummożebydpowielananacniepóniej– robi epitafium

mojeiojcatakiejakmiałigdiemiał dziadek

Np. epitafium Grzegorza Januszowicza zm. 1700 w kod. mariackim – stylistyka XVII wieczna typowa

dlamałejarch.,dominujewykrójilinearym,ograniconeornamenty,XVIIwiecneuaki

Identyczne epitafium w Bruchnalu – epitafium Szeptyckich ALE z roku 1888.

- powtaralnodorm

*Kilka form z XVIII – epitafium kładające iwyłącnieredukowanego belkowania, z motywem

egarowym,połąconymewiającątkaninąnapiem– char dla 1740 - 1756 -np. Kraków,kod w.

Jóea,epitaiumFrancikaiKatarynyCuchi1756 lub mariacki, epitafium Krzysztofa Szembeka zm.

1740.

*Wykorzystywanie jednego konkretnego wzorca – epitaium Michałowkich 1743 kod.

Bernardynów,Bieokowkiegowkatedre1793,diów epitaiumDbiokiej1825– wszystkie

odwołująidowzoru Paula Heinekena opublikowanego w 1714 roku, poj. Ok 1740 – obelisk z

tronempokrytymtkaniną/poałdowanąkartąinkrypcją– też tu zredukowana, uproszczona,

delikatnaornamentyka,pojawiaiatomulapalmetowa.

*Epitaiumowydłużonychproporcjach,motyw zegarowy, kontaminacja motywówwceniejych –

dokładny prediałcaowy,kiedybyłomodne– lata 50 XVIII – 1756 – 1763

*Epitaium o kaligraicnym, delikatnym wykroju, mocnym wydłużeniem proporcji, o

wklłowypukłymprebiegutablicy,kampanullami i motywem zegarowym – powtałojednakw

latach 80 i 90 XVIII wieku

Warszawa, kod. Dominikanów,epitaiumPotkaokiego1780

Kraków,katedra,epitaiumChomentowkiego1787

Sokal, kod. Bernardynów,epitaiumpotockich

w. Anna – epitaiumŻołdiowkiego 1783

Epitafium Krzyczowskiego 1785

Znowu olbrzymi rozrzut terenowy

ARABESKA – pierwy ornamentów reneanowych, genea antycna (rymki antyk), w

architektureodwołanieidowytkichornamentówiporądkówantycnych.

W ornamentyce dominuje ornamentykarolinna o realistycznej stylizacji – wicierolinne,etony,

girlandy.Wpóniejymokreietaornamentykaulegapretyliowaniu– robiimaureka.

Ornamentykareneanowajetymetrycna,jetrównowagąmidyelementemdobionyma

ornamentem,pokojem.letarównowagabywaakłócona– ornamentmożedominowadtruktur

– tonp.wPłn.Europie.

pierwotnej

swoje

fazie

ornamentyka

renesansowa

mocno

koegzystuje

ornamentem

redniowiecnym– astrwerkiem.

Nawaodłowa,arabki”aletobdurainiemanicwpólnegoarabami

Widrolinnatyliowanerealitycnie,caemnaturalitycnie,ymetrycnaowyranym,klarownym

prebieguacynającymiodmotywupocątkowego(pkowoców,bukiet,winitylid, talerzyk,

dzbanuszek, miska itp.),układypionowelubpoiome.Caemmotywupocątkowegowyratanie

jednawid,alekilka.Wicietectopiralniwijająinakoocach,awycajuykujątepiralejaki

akcent,akooceniewpotacikwiatulubpiralniewinitegoliciaakantu.

Ornamentyce arabekowej bardo mocno towaryą elementy towaryące – putta, ludzie,

wierta,predmioty– LENIEĄINTEGRLNIEZWICIĄPOŁĄCZONE.

Charakterystyczne dlawicirolinnejarabekowej,włacawukładiepionowym– pojawiająi

tamwdużejilocimotywypomocnice/towaryąe abstrakcyjne – dzbanuszki, wazy, talerzyki

prełożonekuleckami,panoplia – w póniejejtyliacjitobadiewiedominujenadwiciąroliną,w

pónychprykładachbardoctoatarcie,likwidacjawicinarecmotywówtowaryących–

arabekawukładziekandelabrowym lub ornament kandelabrowy.

rabeka reguły wypełnia pole, radka obramuje, wytpuje w arch. – trony pilatrów,

postumenty, fryzy. Ale jednak jest we wszystkich dziedzinach sztuki.

Do jej rozpowszechnienia przycyniłyiryciny– iwłokie,iniemieckie.

HISTORIA

Pojawiłaiwtucerymkiegoantykunapocątkunaejery– ARA PACIS ok. 13 – 9 r. p.n.e.

Ropowechniłaiwcałymwiecietarożytnym,wpłynłatenatukilamu, w Bizancjum jest

mocno przestylizowana

Radkoiwbarbaryowanych,pretyliowanychormachjetwtuceromaokiej

WXVwiekuweWłoecharabekawklaycnejormie.Pierwearabeki

– Donato Bramante, freski w Mediolanie, kod. Santa Maria Presso San Satiro 1420 - 1425

- Donato Bramante freski w zamku w Urbino po 1473

- tabernakulum ze Zwiastowaniem w Santa Croce we Florencji Donatello

- Nagrobki Mino da Fiesole, Benedetto da Maiano,

- twórcod Perugina – kaplicaBualinichwRymie,kodanta Maria in Aracoeli, 1483 -1485

XVI wiek

- loggie watykaokie Rafaela – 1518 – 1519

-Już w XV wieku pojawia i na Wgrech, na pocątkach XVI wieku w tuce rancukiej,

niderlandzkiej, niemieckiej – tu byli kleinemeister – rozpowszechniali wzory rycin – Hans Zemald

Behem, Heinrich Aldergrever

- kaplicaFuggerówwugburgu

- ornament,któryropowechniłiwr.Europiemapecyicnątyliacje– jest bogata, tłocna,

putta dominująwcałejaranżacji

- manierym,barok,rokokobardoniechtnietoująarabek,odrucająją.Powracadoniej

klaycym.learabekaklaycytycnajetbardoucha,tywna,prewagatłanadmotywem

materialnym.

Kiążka o malowanej arabesce – ukaała iwotatnichlatach – Aleksandra Bernatowicz

- w POLSCE – pierwsze przykładywobramieniunagrobkaJanaOlbrachta– 1502 – 1505 – w wersji

czytowłokiej,czytoflorenckiej,

- pałackrólaleksandra – cdWaweluprebudowananapocz. XVI wieku

- kariertemuornamentowiapewniła kaplica zygmuntowska – tam dwojaka stylizacja arabeski. Od

orm typowo włokich, powtarających wory graicne ndrei Zoan ora arabeki nieudane,

ciatowate,odwołująceidoworów rodkowoeuropejkich– otywnejwici,krótkimilidmi,

gdiedominujetło.

- ornament kandelabrowy – portret bp. Tomickiego,taniławamotrelnikok.1530

Portret bp. Gamrata, ok 1548

GROTESKA – pootaje w ciłym wiąku arabeką. Wid rolinna, o tyliacji realitycnej,

acynającą i od motywu pocątkowego LE MOTYWY TOWRZYZCE Ą Z NIĄ CILE

ZWIĄZNE ,wyratajątejwicirolinnej,ąjejintegralnąccią.

Główną jegocechąjetcałkowitaalogicnod.Motywyciżepodtrymywaneprelżeje,ludie

latają,prektałcająiwkwiatki,temotywyw chimery lub monstra. Licie amiatłapek,adkówi

inne takie.

Groteska zawiera w obie bardo ilnie robudowany element irracjonalnoci, antatyki. Jej

ekprejajetinnaniżwarabece,preładowana,pełnaniepokoju,akontrukcyjna– towarzyszy

predewytkimdiełommanierytycnym.

Wypełniapola,alemożeteżtworydobramienia

HISTORIA

- geneapóniejawantyku– podkoniecIwiekun.e.pojawiai,bardoctowytpujew

malartwiepompejaokimikrytykowałtoWitruwiu

- wnowożytnocidużaroladlajejrowoju– wykopanie Term Trajana – itonawanegrotami(itąd

nazwa)

- wdiełachXVIwiecnychwymiennietoowanearabeką– np. w kaplicy Bufalinich

- dużarolarycin– Agostino Veneziano

- Domus Aurea – odkopane w 1493 – totanowiłobardomocnyimpuldlarowojutegoornamentu,

właca wtwórcociPinturichia (apartamenty Borgii w Rzymie – Aleksander VI vel Rodrigo Borgia)

czy Perugina (kaplica della Rovere w Santa Maria de Popolo 1495 – 97)

Dekoracja biblioteki Piccolominich w Sienie – Pinturicchio 1502

Loggia del Cambio w Perugii Perugino

Kaplica Carafa w Santa Mara sopra Minerwa – pocz. lat 90tcyh, Filippino Lippi i jego freski

LoggiewatykaokieRaaela

Palazzo del Te w Mantui – lata 30 XVI Giulio Romano

Friderico i Francesco Zucchari, zamek Caprarola, lata 60 XVI

Grotekaawepreładowana,nerwowa,irracjonalna,horrorvacui

Ryciny XVIwiekuRBEKĄ– Enea Vico np.

GROTEKbardoybkopoj.iwXVIwiekunapłn.odlpijetropowechnianapreryciny–

Lucas van Leyden, Heinrich Aldegrever

!WXVIwiekuarabekaigrotekanapłn.Europyłący iwokuciemirollwerkiem. Na kanwie

rollwerkupowtajepecyicnaodmianatychornamentów– arabeka/grotekatelażowa– telaż

tworonypreokucielubrollwerkprektóryprebijaiwicrolinna-> Cornelis Floris, Cornelis

Bos.

W baroku ornament groteskowy NE zanika, nie jest popularny ale funkcjonuje – grotekanatelażu

echweierkuoranamałżowinie– ryciny Lucasa Killiana 1627

WtuceXVIIIwiekugrotekateżżyje i ma idobre– naprełomieXVIIiXVIIIw.wtwórcoci

Jeana Berraina – propagatora ornamentyki regencyjnej.

Funkcjonujeteżwtuceklaycytycnej– alemacharakterhitoryujący,odwołujeiówcenych

odkryd archeologicnych cyli worówmalartwapompejaokiego. Jest bardzo sucha, motywy

towaryąceniedominują,prewagatła

- W POLSCE – pojawiaibardowcenie,bojużwkapicyZygmuntowkiejtrwaprecaływiekXVI,

bardoradkieprykładyXVIIwieku

- wnkiołtarowewBożymCiele,kaplicaw.JackapryDominikanach.

Naprowincjidominująworyrodkowoeuropejkie,głównieniemieckie, o mniejszej elegancji.

Kandelabr,ornamentkandelabrowytemożeikładad z motywówz ornamentu groteskowego.

OrnamentkandelabrowytoowałjużBramantewantaMariaPreoanapiro

MAURESKA – rolinna,nierealitycna– płaka,dwuwymiarowa, kaligraficzna, przestylizowana,

geometryowana, bardo abtrakcyjna, płynna, o miennej gruboci i erokoci, ormy

prypominająceobryowanelicie.Pomimo geneyrolinnej,wobectakdalekopounitejtylizacji

macharakterBTRKCYJNY,bardodużatypiacja,ymetria. W swoich najbardziej klasycznych

prykładach tworzy układy koncentrycnewobryieokrgu,kwadratulubrombu.Bardoctow

kompoycjachtychmożnajanowyróżniddiagonale.ąmałeotworki,prawiającewrażeniebardiej

delikatnych.

Jetidealnadowypełnieniapola,płacyny,wytpujewewytkichrodajachtukplatycnych,

cególniectowytpujewremioleartytycnymigraice,włacakiążkowej.Podobniejak

arabekaigrotekawpółgraiwprypadkutukipolkiej(przede wszystkim!) z okuciem.

HISTORIA

Pocątkiytuująiarabekaigroteką,chodtaknaprawdsamodzielnie ukontytuowałaiwXVI

wiekuweWłoech,itotnarolaworówwchodnich,tukiilamu.NaterenyrodkowejEuropy

dotajeibardoybko,właniepretoremioło.

W POLSCE tounkoworadka,pierweprykładywewornikuEramaKamynawydanymw

Poznaniu w1552byłtowornikłotnicy,oprócmaurekimiałteżworyokuciairollwerku. Drugie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: