CZYNNIKI RYZYKA ZAKAŻENIA RAN CHIRURGICZNYCH – ZMO
punkt 4.
Czynniki ryzyka wystąpienia ZMO dotyczą chorego i jego środowiska oraz działań związanych z leczeniem. Przydatna jest znajomość czynników ryzyka przed wykonaniem zabiegu, gdyż umożliwia to stratyfikowanie operacji. Informacje te ułatwiają podjęcie celowych działań zapobiegawczych.
Główne czynniki to:
Czynniki związane z chorym
- wiek chorego (poniżej 70 r.ż. zakażenia do 11%)
- stan odżywienia
- czas trwania operacji, stopień skażenia rany
- cewnikowanie
- wydłużony czas pobytu chorego w szpitalu przed zabiegiem (3 dni)
- współwystępowanie chorób (cukrzyca, otyłość, niewydolność narządowa, nowotwory, wyniszczenie organizmu)
- nikotynizm
- wstrząs (ciś. skurczowe <90 mmHg – 30% zakażeń)
- utrata krwi (ciężki krwotok – 100% zakażeń)
- współistniejące zakażenie w miejscu odległym od rany operacyjnej
- nosicielstwo drobnoustrojów – Staphylococcus ureus (gronkowiec złocisty)
- zaburzenia układu odpornościowego
Czynniki związane z operacją
- kolejność wykonanej operacji w danym dniu (podział na aseptyczne i antyseptyczne)
- przygotowanie skóry zespołu operacyjnego
- przygotowanie skóry chorego (prysznic, kąpiel przed zabiegiem, zmniejsza ilość bakterii na skórze chorego)
- sposób przedoperacyjnego usunięcia owłosienia
* depilacja mechaniczna skóry i okolicy planowanego cięcia wieczorem zwiększa ryzyko ZMO
* golenie brzytwą – powstają mikrouszkodzenia, które sprzyjają namnażaniu drobnoustrojów
* najkorzystniejsza jest depilacja chemiczna, wykonana możliwie w jak najkrótszym czasie przed zabiegiem
- przedoperacyjna dezynfekcja skóry chorego
* mycie skóry
- czas trwania operacji
< 4 godzin – nieznaczny wzrost zakażeń
< 4 godzin – znaczny wzrost zakażeń
- profilaktyka przeciwdrobnoustrojowa zmniejsza ryzyko wystąpienia zakażeń
- czystość pola operacyjnego
* czyste – 2,1% zakażeń
* czyste zanieczyszczone – 3,3%
* zanieczyszczone – 6,4%
* brudne – 7-30%
- wentylacja sali operacyjnej
- jakość sterylizacji narzędzi chirurgicznych
- technika operacyjna
* niewystarczająca homeostaza
* przetoczenia w okresie okołooperacyjnym
- obcy materiał w ranie
O ryzyku powikłań infekcyjnych w znacznym stopniu decyduje stan mikrobiologiczny operowanego miejsca.
Rodzaje ran operacyjnych wg CDC w zależności od stopnia czystości pola operacyjnego:
Rany czyste
- powstają w wyniku cięcia w miejscu bez infekcji i bez otwierania światła dróg oddechowych, pokarmowych, rodnych, układu moczowego
- są pierwotnie zamknięte a gdy jest konieczny drenaż to jest on zamknięty
- rany czyste ulegają zwykle zakażeniom egzogennym
Rany czyste – skażone
- powstają w wyniku cięcia otwierającego światło dróg oddechowych, pokarmowych, rodnych, układu moczowego, w warunkach kontrolowanych i bez istniejącej infekcji
Rany skażone
- otwarte, świeże zranienia, duże złamania, otwarcie przewodu pokarmowego z rozlaniem zawartości, cięcie w miejscu z ostrym nierodnym procesem zapalnym (operacje brzuszne)
Rany brudne lub zakażone
- stare rany pourazowe ze zmianami martwiczymi
- lub rany w obszarze rozwiniętego zakażenia (perforacja jelita, nacięcie ropnia)
PRZYCZYNY ORAZ SPOSOBY ZAPOBIEGANIA INFEKCJI MIEJSCA OPEROWANEGO – SSI
Przyczyny
- najczęściej hodowane z ran patogeny to Staphylococcus (75%) i Enterobacteriaceae (18%)
Zapobieganie
- nowością jest płynna bariera mikrobiologiczna Intectuseal – przeznaczony do stosowania po rutynowym przygotowaniu pola operacyjnego; działa mechaniczne pokrywając skórę dokładniej niż folia operacyjnego; jego skuteczność jako bariery p/bakteryjnej = 93%
- należy zachować w przygotowaniu i przeprowadzeniu operacji wszystkie zasady aseptyki i antyseptyki
- znaczenie ma zachowanie zasad aseptyki i ochrona przed endogennym śródoperacyjnym skażeniem pola operacyjnego
Technika operacyjna
- powinna zabezpieczyć ranę przed zakażeniem
- szczególnie ważna jest właściwa hemostaza, ograniczenie powstania urazów tkanek w czasie zabiegów, czasu niedokrwienia narządów i ogólnie czasu trwania zabiegu
- odpowiednie zamknięcie rany jest podstawą prawidłowego przebiegu procesu gojenia
Wskaźnik ASA – skala oceny ryzyka okołooperacyjnego podczas znieczulenia
- opisuje hospitalizowanego pacj. w momencie jego kwalifikacji do operacji
I° pacj. ogólnie zdrowy – wymaga leczenia chirurgicznego
II° łagodne choroby ogólnoustrojowe
III° pacj. z ciężką chorobą ogólnoustrojową ale nie będącą przyczyną inwalidztwa
IV° ciężka choroba ogólnoustrojowa powodująca inwalidztwo i stałe zagrożenie życia
V° niewydolność wielonarządowa, prawdopodobnie nie przeżyje 24 godz., niezależnie od wykonania lub niewykonania zabiegu
bogdan2111