Biomy.doc

EKOLOGIA - nazwa ta wywodzi się z połączenia dwóch greckich słów

oikos = dom, gospodarstwo

logos = słowo, opowieść

Używa się go do określenia nauki zajmującej się badaniem współzależności między organizmami a ich środowiskiem, jak również wzajemnych oddziaływań organizmów.

W ostatnim dziesięcioleciu XX wieku rozprzestrzeniło się błędne użycie tej nazwy, jako określenia nauki zajmującej się ochroną środowiska.



PODZIAŁ BIOSFERY NA MNIEJSZE PODJEDNOSTKI

BIOSFERA - strefa zamieszkana przez organizmy żywe, obejmuje powierzchnię i górną warstwę skorupy ziemskiej (do około 3m głębokości) a także dolną część atmosfery (do wysokości kilkuset metrów) i całą hydrosferę



BIOM - część biosfery, obejmująca duże obszary powierzchni lądów, pokryta zbiorem ekosystemów powiązanych zależnościami np. pustynia, tajga, lasy tropikalne , itp.


EKOSYSTEM= BIOTOP + BIOCENOZA

EKOSYSTEM
układ ekologiczny, w skład którego wchodzą wszystkie żywe organizmy, ich nieożywione środowisko i łączące je interakcje

BIOTOP
czynniki nieożywione środowiska - czynniki abiotyczne, np.:

- klimat

- temperatura

- nasłonecznienie

- ciśnienie

- wilgotność

- rodzaj gleby, itp.

BIOCENOZA
zespół organizmów roślinnych i zwierzęcych, wzajemnie na siebie oddziałujących, występujących w danym środowisku - czynniki biotyczne:

- rośliny

- zwierzęta


POJĘCIA ZWIĄZANE Z OTOCZENIEM ORGANIZMU

ŚRODOWISKO - zespół czynników biotycznych i abiotycznych potrzebnych do życia dla określonej grupy organizmów.

EKOSYSTEM [gr.], ekol. jednostka ekol. obejmująca biocenozę (zbiór populacji zamieszkujących jakiś teren) i biotop (środowisko tych populacji); zachodzi w nim obieg materii i przepływ energii; pojęcie wprowadzone 1935 przez A.G. Tansleya, upowszechnione dzięki badaniom produktywności biol. (lata 60.); e. charakteryzuje się m.in. swoistą strukturą gatunkową, troficzną i przestrzenną; powstaje i ulega zmianom dzięki przekształceniom środowiska przez jedne gat., co wpływa na możliwości egzystencji innych (sukcesja); termin umowny, stosowany do określenia różnych terytorialnie obiektów, np. e. jest jezioro jako całość, ale również jako strefa przybrzeżna (litoral).

V. EKOSYSTEM.
Ekosystem:
1) układ, który realizuje procesy produkcji i dekompozycji, wykorzystując do tego energię i podtrzymując cykl obiegu pierwiastka
2) to ogół organizmów zamieszkujących jakiś obszar, pozostających we wzajemnych relacjach
>>> ekosystem + biocenoza = biotop
3) jest to dowolny fragment
Biomy - są to zróżnicowane, strefowo układające się środowiska, gdzie rozwija się charakterystyczna roślinność

Biom - duży obszar o jednakowym klimacie, charakterystycznej szacie roślinnej i szczególnym świecie zwierzęcym . Typ roślinności biomu jest charakterystyczny, choć skład gatunkowy może być różny w zależności od położenia geograficznego. Podobnie rzecz się ma ze składem gatunkowym zwierząt.

Przyczyną pewnego zamieszania w terminologii ekologicznej dotyczącej tego tematu jest fakt, że ekolodzy anglojęzyczni czasem używaja wymiennie określenia biom i formacja roślinna. W ujęciu powszechnie przyjętym biom jest pojęciem abstrakcyjnym, rodzajem kategorii, grupującej jednostki niższe. Jednakże należy pamiętać, że zespoły wchodzące w skłąd poszczególnych biomów mogą w ogóle nie być spokrewnione. Przykładem mogą być lasy liściaste Ameryki Północnej i Południowej. Wchodzą one w skład biomu las liściasty, jednakże gatunki w nich występujące nie sa ze sobą spokrewnione. Podobnie ma się rzecz z biomem pustynia, który zawiera w sobie zupełnie odmienne pod względem składu gatunkowego pustynie Australii i Afryki.

Większe biomy wyróżnia się na podstawie roślinności i dużych zwierząt, często ssaków.

Ekosystem to jedno z podstawowych pojęć w ekologii. Termin ten został utworzony przez brytyjskiego ekologa Arthura Tansley'a w 1935 roku jako skrót od angielskich słów ecological system.
Na ekosystem składają się dwa składniki:

·         biocenoza - czyli ogół gatunków występujących na danym obszarze; oraz

·         biotop - czyli nieożywione elementy tego obszaru, a więc: podłoże, woda, powietrze (środowisko zewnętrzne)

Ekosystem stanowi funkcjonalną całość, w której zachodzi wymiana materii między biocenozą i biotopem. Ekosystem stanowi największą jednostkę funkcjonalną biosfery. Przykłady ekosystemów:

·         staw

·         las

·         dżungla

·         łąka

·         rafa koralowa

·         pole

Ekosystem ma zazwyczaj czteropoziomową strukturę pokarmową. Te poziomy to:

·         środowisko abiotyczne - materia nieożywiona w środowisku

·         producenci - organizmy samożywne, które użytkują wyłącznie abiotyczną część ekosystemu

·         konsumenci - organizmy cudzożywne (głównie zwierzęta)

·         reducenci - destruenci czyli bakterie i grzyby powodujace rozkład materii organicznej

Środowisko – ogół elementów ożywionych i nieożywionych, naturalnych jak i powstałych w wyniku działalności człowieka, występujących na określonym obszarze oraz ich wzajemne powiązania, oddziaływania i zależności.

ekosystem [gr.] (biogeocenoza), jednostka ekol. obejmująca żywe organizmy i środowisko nieożywione (biocenozę i jej biotop), w którym zachodzi obieg materii i przepływ energii; np. łąka, staw, las.

środowisko biologiczne, ekol. ogół czynników abiotycznych i biotycznych bezpośrednio wpływających na życie organizmu danego gat. lub jego populacji.

Biomy kuli ziemskiej









Biom jest największą lodową jednostką biocenotyczną, w obrębie której przeważa jednolita forma życiowa roślinności, będąca w stanie względnej równowagi (klimaksu) i uwarunkowana klimatem, np. w biomie obszarów stepowych klimaksową roślinnością są trawy.

Podział na biomy w kontekście rozmieszczenia roślinności jest dobrą do naturalnej klasyfikacji ekologicznej, ponieważ przeważająca wśród forma życiowa odzwierciedla z jednej trony główne cechy klimatu, z drugiej zaś określa strukturę środowiska zwierząt. Biom jest tym samym co formacja roślinna, z tą różnicą, że jest on jednostką całej biosyntezy, a nie wybranej grupy roślinności. W skład biomu wchodzą zarówno rośliny jak i zwierzęta. Występowanie roślinności i obecność zwierząt na danym terenie są kształtowane przez klimat. W rozmieszczeniu tym można dostrzec pewien porządek; od bieguna ku równikowi rozciągają się kolejne strefy, pasma biomów uzależnione od coraz wyższej temperatury i nasłonecznienia. Oprócz temperatury ważnymi czynnikami warunkującymi rozmieszczenie biomów jest ilość dostępnej wody.



TUNDRA





Tundra to obszar bezleśny, ciągnący się pasmem wokół bieguna północnego. Charakteryzuje się surowym klimatem – długą i mroźną zimą oraz krótkim, chłodnym latem. Średnie temperatury stycznia w tundrach euroazjatyckich i amerykańskich wynoszą od –16 do –26 C, okresowo spadają nawet do –60, natomiast średnie temperatury lipca nie przekraczają +15 C. W tych warunkach pokrywa śnieżna w wielu miejscach utrzymuje się ponad dziewięć miesięcy w roku. Do tych szerokości geograficznych dociera niewiele energii słonecznej. Stale zamarznięta głębsza warstwa gleby, zwana wieczną zmarzliną, oraz silne mroźne wiatry ograniczają rozwój roślin i zwierząt z których najczęściej spotykane są porosty, mchy, trawy, brzozy.

Spośród zwierząt stałymi mieszkańcami są: roślinożercy – leming, pardwa, renifer i drapieżcy – gronostaj, sowa śnieżna, lis polarny i niedźwiedź. W ubogiej biocenozie tundry mało jest zwierząt a przez to mało ogniw, mało zależności regulacyjne biocenozy są bardzo małe. Naruszenie któregokolwiek ogniwa może spowodować zaburzenia całości. Charakterystyczne są gwałtowne fluktuacje niektórych gatunków np. lemingów.

Tundra jest obszarem który nie uległ wpływom człowieka i gdzie warunki bytowania zwierząt i roślin nie zostały przez niego zakłócone. Choć nasilająca się w ostatnich latach eksploatacja złóż ropy naftowej może stanowić poważne zagrożenie dla tego biomu.



TAJGA



Najbardziej na północ wysunięte lasy porastają olbrzymie przestrzenie półkuli północnej. Z północnej strony stykają się z tundrą, wnikając w nią w dolinach. Ten szeroki pas lasów rozciąga się od Kanady przez północne rejony Europy – Norwegię, Szwecję, Finlandię, Łotwę, Estonię i część Rosji leżącą na północ na 61 stopnia równoleżnika aż do północnej Azji.

Dla tych leśnych terenów przyjęto rosyjską nazwę tajga. Klimat tajgi charakteryzuje się krótkim, ciepłym i suchym latem oraz bardzo długą, mroźną zimą. Jedynie przez cztery miesiące w roku temperatura przekracza w tajdze +10 C. Roczna suma opadów nie jest zbyt duża, zwykle od 400 do 600 mm. W tych warunkach wszelka wegetacja jest bardzo powolna. Lasotwórczymi gatunkami tajgi są drzewa iglaste, które co prawda rosną wolno, ale są wysmukłe i imponująco wysokie. Głównie rosną tu świerki, modrzewie, jodły, sosny i limby oraz drzewa liściaste – brzozy, topole, osiki, olszyny i wierzby. Korony drzew są zwarte i zacieniają podłoże uniemożliwiają rozwój niższym roślinom – krzewom i mniejszym drzewom. Dno lasu pokryw gruba warstwa opadłego igliwia i liści oraz mchy i porosty tworząc runo leśne.

Tajga stwarza dobre warunki dla zwierząt wielu gatunków. W okresie krótkiego lata występuje tu obfitość pokarmu a zwarty las jest wykorzystywany przez zwierzę ta jako kryjówka, miejsce lęgowe lub teren migracji. Zwierzęta mogą tu żyć wśród gałęzi, pod korą butwiejących drzew w ich wypróchniałych pniach, bądź w ściółce leśnej. Wielkie zwarte korony drzew chronią je niczym parasol przed nadmiernymi opadami i przed wiatrem.

Oprócz owadów niewielu gatunków najliczniej reprezentowane są tu gryzonie i dzięki nim takie drapieżniki jak orzeł przedni, gronostaj, żbik, ryś i wilk mają wspaniałe tereny łowieckie. Występujące zwierzęta mają podczas lata istny raj, w ziemie jednak znajdują się w bardzo trudnych warunkach. W tym to okresie myszy i ryjówki prowadzą aktywne życie pod grubą warstwą śniegu, a przedstawiciele innych gatunków zapadają w sen zimowy trwający nawet osiem miesięcy. Zwierzęta trawożerne i liściożerne – jelenie, łosie, zające – przestawiają się w tym czasie na korę, igliwie i gałęzie ; burunduki i inne wiewiórki wykorzystują zgromadzone latem zapasy. Dla dużych drapieżników – wilka, rysia i niedźwiedzia przez cały rok nie brakuje pożywienia.

Tajga stanowi zmienny ekosystem. Zachodzą tu liczne zmiany spowodowane klęskami żywiołowymi. Pożary powstałe od piorunów lub masowo pojawiające się gąsienice niektórych ciem ogołacają całe połacie lasu. Tajga wyjątkowo negatywnie reaguje na zatrucie środowiska. Człowiek musi sobie uświadomić, że niszcząc tajgę pozbawia Ziemię nie tylko otuliny leśnej, bariery przed mroźnymi północnymi wiatrami, ale doprowadza do radykalnych zmian klimatu, które i jego dotkną.





LASY LIŚCIASTE





Lasy liściaste rozciągają się na ogromnym obszarze na południe od strefy tajgi. Spotykamy je również daleko na południe od równika, np. na terytorium Australii i Ameryki Południowej. Rosną wszędzie tam, gdzie panuje łagodny, umiarkowany klimat i znajduje się dostateczna ilość wilgoci. Bardzo trudno precyzyjnie ustalić granice występowania lasów liściastych – za wyjątkiem tak naturalnej granicy, jak wybrzeża mórz. Zwykle przechodzą one w postaci pasm, a nawet wysp w inne środowiska.

W Europie las liściasty od północy graniczy z tajgą, od południa z wiecznie zieloną roślinnością śródziemnomorską, a od wschodu ze stepami porośniętymi roślinami zielonymi. W Azji jest podobnie, od północy i północnego wschodu łączy się z tajgą, na wschodzie dociera do równin środkowych Chin., a na południu łączy się z zalewowymi równinami żółtej rzeki.

Lasy liściasty Ameryki Północnej od zachodu ograniczone są Wielkimi Równinami, które sięgają aż po Góry Skaliste, na północy zaś – podobnie jak w Europie czy Azji – stopniowo ustępują miejsca lasom iglastym na południu sięgają, Zatoki Meksykańskiej i subtropikalnego lasu na Florydzie.

Charakterystyczną cechą drzewa liściastego jest jesienne zrzucanie liści – reakcja na trudne warunki klimatyczne zimy. Dlatego w lasach liściastych spotykamy znacznie bogatszą a niżeli w lasach iglastych warstwę ściółki i próchnicy, doskonałego podłoża dla życia roślin i zwierząt. Do najbardziej charakterystycznych drzew lasu liściastego należą : buki i dęby. Obok nich występują tu jeszcze klony, jesiony, leszczyny, lipy, kasztanowce, brzozy i wierzby. Pod parasolem dużych drzew rozwija się młodnik, krzewy, zioła, trawy, wrzosy, paprocie i borówka czernica. Wszystko to rośnie na grubej warstwie rozkładających się liści. W praktyce rzadko dzisiaj spotyka się lasy złożone z samych drzew liściastych. Na skutek eksploatacyjnej działalności człowieka w miejsce wyciętych dębów i buków wprowadzono szybciej rosnące drzewa - sosny, jodły i świerki. W Polsce około 95 % lasów nazywamy oficjalnie lasami liściastymi lecz to w rzeczywistości lasy mieszane.

Las liściasty jest doskonałym środowiskiem dla bardzo wielu gatunków zwierząt. Setki ich żyją, mieszkają i mnożą się pod ziemią, wśród martwych liści zaścielających jej powierzchnię, w gęstwinie trawy, pod korą drzew, wśród korzeni, w dziuplach, na wysokich konarach i wśród koron drzew. Na opadłych liściach żyją miliony bakterii, grzybów, maleńkich stawonogów, robaków i pierwotniaków, które przekształcają martwe szczątki w próchnicę i cały czas użyźniają glebę. Wśród opadłego listowia żyją żuki, chrząszcze, stonogi, pluskwiaki, a na powierzchni mrówki i mięczaki. Zwierzęta są pokarmem dla licznych kręgowców, w tym ropuch, salamander, jaszczurek, kretów, jeży i wielu innych. Do leśnych drapieżników polujących na ziemi należą liczne węże, łasice, borsuki, lisy, jenoty, kuny i jeszcze w wielu okolicach niedźwiedzie. Wszystko, co znajduje się na powierzchni ziemi jest pokarmem dla dzików. Jelenie, sarny, daniele i żubry odżywiają się roślinami, głównie liśćmi, pędami, trawą i korą. Wszystkie zwierzęta roślinożerne są pokarmem dla wilków, pum, rysi, tygrysów i czasem dla niedźwiedzi. Przeżuwacze i niemal wszystkie drapieżniki poszukują pożywienia na polanach, w korytach rzek i w leśnych przesiekach, ale wypoczywają zwykle w młodnikach i gąszczu jeżyn lub innych krzewów.

Jesienią i w pierwszych zimy wiele zwierząt takich jak lisy, borsuki, kuny, jelenie, daniele, sarny – odżywiają się owocami na niskich drzewach. Tu również żerują różne ptaki, np. sikory, kosy, drozdy i inne, zjadające oprócz owoców niezliczone ilości owadów. Wiele ptaków różnych gatunków zakłada gniazda w jamkach opuszczonych przez leśne kręgowce, na powierzchni ziemi. Liczne są w tym środowisku ptaki aktywne nocą : sowy i lelki, które łowią stawonogi i gryzonie ukryte wśród obumarłych pni i opadłych gałęzi. Inne, polujące na tą samą zwierzynę, ale aktywne w dzień – np. myszołowy – gniazdują zwykle wysoko w koronach drzew i w poszukiwaniu naziemnych gryzoni wylatują daleko poza las na otwarte przestrzenie. Dzięcioły szukają owadów i ich larw pod korą drzew a więc, w miejscach praktycznie niedostępnych dla większości gadów, ptaków i ssaków. Wszystkie żyjące tu zwierzęta odgrywają własną, niezwykle znaczącą rolę w łańcuchu biologicznym przemian środowiska leśnego.

Po bujnym okresie wiosennej wegetacji szybko mijają miesiące lata i szybko zaczynają opadać liście z drzew, pokrywając poszycie leśne kolejnym złocistym dywanem. Większość mieszkańców lasu liściastego rozpoczyna w tym czasie wędrówkę w ciepłe strony, ci zaś, którzy pozostają, przygotowują się do snu zimowego.

Podczas szczególnie srogiej zimy, gdy las jest omiatany śnieżną zamiecią, jelenie, sarny, dziki, wiewiórki, sowy i zwierzęta innych gatunków całe tygodnie spędzają ukryte w gęstwinach. To zacisze opuszczają tylko w skrajnej potrzebie, gdy zagrozi im wróg naturalny i człowiek.





Step



Step, czyli traworośla 0strefy umiarkowanej, występuje na średnich szerokościach geograficznych, gdzie panuje niedostatek wody, wynikający z małych nierównych opadów rocznych (250-450mm/rok). Lato jest suche i gorące, zima dość mroźna i śnieżna. Dobowe wahania temperatury powietrza i ziemi są duże. Klimat kontynentalny, suchy, uniemożliwiający rozwój drzew.

Biocenoza stepu jest jednorodna i stosunkowo prosta. Główny składnik stepu to obejmująca bardzo rozległe obszary kseromorficzna roślinność trawiasta, bujnie rozrastająca się w okresie deszczowym. Dominują tu ostnice, kostrzewy, kurzyce, wiechlina. Mogą to być zbiorowiska traw niskich średnich lub wysokich. Step dostarcza wprawdzie dużo pokarmu nie daje jednak dostatecznych możliwości ukrycia się. Stąd też większość ssaków należy do zwierząt szybko biegających lub ryjących. Na obszarach tych dominują : ssaki trawożerne, duże kopytne które szybko biegają, na przykład w Ameryce Północnej.

W norach gryzoni znajdują schronienie węże, jaszczurki nawet ptaki. Zbyt mała liczba dużych kopytnych sprawia, że brak jest wielkich drapieżników, występują natomiast wilki, rysie, kojoty ; odkąd człowiek zmniejszył liczbę tych drapieżników, często obserwuje się masowe pojawy gryzoni. Charakterystycznymi ptakami prerii są sępy, orły, przepiórki. Upalne lato sprzyja rozwojowi szarańczy. Ze względu na bardzo żyzne gleby, prawie wszystkie stepy naszego globu zostały zajęte pod uprawy, część stepów zamieniono na pastwiska.



Sawanna



Sawanna obejmuje obszary równin i okolic zwrotnikowych, porośniętych bujną roślinnością trawiastą ( o liściach ostrych i twardych ), z rzadko rozmieszczonymi drzewami bądź kępami drzew albo krzewów. To rzadkie i równomierne rozmieszczenie drzew jest skutkiem konkurencji o wodę, eliminującej drzewa słabiej ukorzenione. Występują tu dwie pory roku : krótka deszczowa ( dżdżysta ) oraz długa pora sucha. W czasie suszy ważnym czynnikiem ekologicznym są pożary odgrywające dużą rolę w formowaniu się tego biomu. Ilość opadów może być bardzo zróżnicowana, choć zasadniczo waha się od 200 – 500 mm na rok. Największy biom tego typu znajduje się w Afryce, aczkolwiek duże obszary sawanny występują w Ameryce Południowej i w Australii.

W Afryce roślinność nie jest zbyt zróżnicowana, przeważają trawy oraz gdzieniegdzie rozmieszczone drzewa. Produkcja sawanny jest duża, stąd obecność wielkich kopytnych roślinożerców. Faunie zwierząt kopytnych sawanny afrykańskiej nie dorównuje żadna inna na świecie ani pod względem liczebności, ani różnorodności składu. Obok dużej liczby kopytnych wystękują wielkie drapieżniki ( lwy, lamparty ). Dość miękka ziemia sprawia, że wiele drobnych, a nawet średnich zwierząt kopie w niej nory, w których znajduje schronienie przed dziennymi upałami.



Pustynie



Chociaż większość powierzchni lądu naszej planety porasta gęsta roślinność, to jednak na Ziemi istnieją obszary, które nie porośnięte rzadką roślinnością lub są jej całkowicie pozbawione. Rejony te nazywa się pustyniami i czasami spotyka się na nich fascynujące gatunki roślin i zwierząt.

Pustynie są suchymi środowiskami, gdzie roczne sumy opadów są mniejsze niż 250 mm a czasem brak jest opadów przez wiele lat. Aby jakiś obszar stał się pustynią, łączne parowanie wody z roślin, skał i gleby musi być większe niż wielkość opadów deszczu oraz dopływu wody w postaci mgieł nadciągających od morza. Pustynie występują tam, gdzie dociera gorące, tropikalne powietrze z rejonów równikowych, a więc w rejonach zwrotników Raka i Koziorożca. Powietrze jest tam nieustannie suche i gorące, co sprzyja powstawaniu pustyń.

Wiele pustyń charakteryzują duże wahania temperatury powietrza w ciągu doby, sięgające nawet 50 stopni C. W dzień może być bardzo gorąco, a w nocy temperatura spada poniżej zera. Największe i najszybsze zmiany temperatury mają miejsca o wschodzie i zachodzie słońca. Rośliny i zwierzęta pustynne muszą być bardzo wytrzymałe, aby móc przetrwać w takich warunkach.

Główne przystosowania organizmów do życia na pustyni polegają na wykształceniu struktur i zachowań, które niwelują wpływ tak surowych czynników środowiskowych, jak wysoka temperatura, niedostatek wody, brak pokarmu i miejsc schronienia się. Wiele pustyń znajduje się na płaskowyżach, co powoduje, że regularnie występują tam nocne przymrozki.

Wyróżnia się dwa główne rodzaje pustyń – gorące i zimne. Rodzaj pustyni jest często odbiciem jej położenia geograficznego oraz usytuowania nad poziomem morza. Pustynie chłodne są gorące w ciągu dnia i zimne w nocy, podczas gdy pustynie gorące są gorące w ciągu dnia i ciepłe w nocy.

Największe przestrzenie pustyń występują w Afryce i Azji. Flora i fauna większości pustyń jest uboga. Wyróżnia się trzy formy życiowe roślin przystosowanych do życia na pustyni :

- Rośliny efemeryczne, które przeżywają suszę w postaci nasion lub podziemnych organów przetrwalnych. Rosną tylko wtedy, gdy jest odpowiednia wilgotność.

- Sklerofity, rośliny o silnie rozwiniętych systemach korzeniowych. Sklerofity mają małe i grube liście, które mogą zrzucać gdy przedłuży się okres suszy.

- Sukulenty, rośliny magazynujące wodę w łodygach ( kaktusy) lub liściach ( aloes) albo w organach podziemnych ( pelargonie ).

Ze względu na rodzaj podłoża wyróżnia się pustynie : piaszczyste, kamieniste, gliniaste,

solniskowe. Zwierząt na pustyni jest bardzo mało i – podobnie jak rośliny – przystosowują się do braku wody. Są to nieliczne szarańczaki, chrząszcze, pajęczaki, jaszczurki, węże, ptaki. W czasie dnia zwierzęta pozostają ukryte w norach, aktywne są jedynie nocą.

Na świecie jest kilkanaście pustyń, o łącznym obszarze przekraczającym 360 .000 km kwadratowych.; największą z nich jest Sahara i Pustynia Arabska.

Sawanna

Sawanna obejmuje obszary równin i okolic pod- i międzyzwrotnikowych, porośniętych bujną roślinnością trawiastą ( o liściach ostrych i twardych), z rzadko rozmieszczonymi drzewami bądź kępami drzew albo krzewów. To rzadkie i równomierne rozmieszczenie drzew jest skutkiem konkurencji o wodę, eliminującej drzewa słabiej ukorzenione.

Klimat na sawannie nie jest łatwy z powodu susz i braku wody. W sawannie wilgotnej pora sucha trwa od 3 do 5 miesięcy, w sawannie suchej susza trwa od 5 do 7 miesięcy natomiast na sawannie kolczastej pora sucha trwa często kilka lat.

W czasie suszy ważnym czynnikiem ekologicznym są pożary odgrywające dużą rolę w formowaniu się tego biomu. Ilość opadów może być bardzo zróżnicowana, choć zasadniczo waha się od 200 - 500 mm na rok.

Największy biom tego typu znajduje się w Afryce, aczkolwiek duże obszary sawanny występują w Ameryce Południowej i w Australii Życie ludzi utrudnia suchy klimat, częste pustynnienie terenu spowodowane nadmierną eksploatacją,oraz mucha tse-tse występująca na sawannie wilgotnej, która jako żywiciel pośredni przenosi wiele chorób np. śpiączkę Afrykańskiej. Do najbardziej znanych gatunków należą Glossina morsitans, roznosiciel śpiączki i nagany, oraz Glossina palpalis, roznosząca śpiączkę.

Sawannę w okolicy Sahelu zamieszkują nomadzi (pasterze), którzy zajmują się hodowlą bydła. Prowadzą oni koczowniczy tryb życia, ponieważ w porze suchej wędrują z stadami na południe gdzie są zielone trawy i woda, a w porze deszczowej wracają na północ. Ilość ich bydła wzrosła w ostatnich latach ze względu na obfite deszcze w okolicach Sahelu, oraz studnie głębinowe.

W Afryce roślinność nie jest zbyt zróżnicowana, przeważają trawy oraz gdzieniegdzie rozmieszczone drzewa: baobaby, czyli potężne drzewa liściaste z rodziny wełniakowatych, do 20-25 m wysokości i średnicy pnia 10 m. ,które dożywa do 5000 lat. Dają one owoc, zwany małpim chlebem. Główne gatunki to: baobab właściwy (Adansonia digitata) z Afryki Środkowej, baobab madagaskarski (Adansonia madagascarensis), baobab australijski (Adansonia gregorii)

Oprócz Baobabu występują również akacja,, drzewiaste wilczomlecze, drzewa kapokowe i palmy. Produkcja sawanny jest duża, stąd obecność wielkich kopytnych roślinożerców. Faunie zwierząt kopytnych sawanny afrykańskiej nie dorównuje żadna inna na świecie ani pod względem liczebności, ani różnorodności składu. Obok dużej liczby kopytnych wystękują wielkie drapieżniki ( lwy, lamparty). Dość miękka ziemi...