odkryjmy_montessori_r_czekalska_a_gaj_b_lauba_j_matczak_a_piecusiak_j_sosnowska.pdf

Renata Czekalska, Aleksandra Gaj, Barbara Lauba,

Joanna Matczak, Anna Piecusiak, Joanna Sosnowska

Odkryjmy

Montessori

raz jeszcze...

Program wychowania przedszkolnego

opracowany na podstawie założeń pedagogiki Marii Montessori

w Przedszkolu Miejskim nr 106 w Łodzi

Łódź, czerwiec 2009 r.

Spis treści

Wstęp

Materiał rozwojowy w pedagogice Marii Montessori

Treści programowe

Bezpieczeństwo, adaptacja, integracja…

Ćwiczenia praktycznego dnia

Kształcenie zmysłów

Edukacja matematyczna

Edukacja językowa

Wychowanie religijne

Wychowanie dla kultury życia

Wychowanie przez sztukę

Montessoriańska karta diagnozy dziecka 3–4-letniego

Montessoriańska karta diagnozy dziecka 5–6-letniego

Wstęp

Przygotowanie otoczenia i przygotowanie nauczyciela to praktyczny fundament

naszego wychowania. Postawa nauczyciela musi zawsze wynikać z miłości. Dziec-

ku należne jest pierwsze miejsce, a nauczyciel idzie za nim i wspiera je.

Maria Montessori

Niniejszy Program wychowania przedszkolnego został opracowany na podstawie teoretycznych założeń

pedagogiki Marii Montessori. Autorkami publikacji są nauczycielki Przedszkola Miejskiego nr 106 w Ło-

dzi, które podjęły się opracowania Programu ze względu na własne potrzeby związane z codzienną pra-

cą w grupach montessoriańskich. Zamierzeniem zespołu redakcyjnego było dostosowanie treści peda-

gogiki Marii Montessori do współczesnych warunków i wymogów wychowania przedszkolnego oraz

integracja treści stricte montessoriańskich z innymi, ale istotnymi aspektami wychowania, jak na przykład

bezpieczeństwo, aktywność ruchowa, adaptacja, integracja, wychowanie przez sztukę, kreatywność,

ekologia, wychowanie patriotyczne. Warto dodać, że w dotychczasowej ofercie wydawniczej brakowało

opracowania, które uwzględniałoby kryteria pracy z małym dzieckiem według idei Marii Montessori.

Odbiorcami Programu mogą być zarówno wychowawcy przedszkoli montessoriańskich, jak również

nauczyciele wykorzystujący w swojej pracy elementy tej metody, osoby przygotowujące się do roli na-

uczyciela, a także wszyscy poszukujący.

Traktując pracę z dziećmi jako pasję, dbając o ciągły rozwój zarówno naszych wychowanków, jak i nas

samych – wychowawców, stanowimy zespół nauczycieli wciąż poszukujących, doskonalących swój warsz-

tat zawodowy, otwartych na świat. Pedagogika Marii Montessori funkcjonuje w naszym Przedszkolu od

1. września 1996 r. Z perspektywy minionych lat dochodzimy do wniosku, że aby w pełni realizować jej

założenia i odpowiadać na potrzeby dziecka, należy iść z duchem czasu. Szanując założenia Marii Mon-

tessori, wprowadzając je w codzienne, przedszkolne życie – nie pozostajemy obojętne wobec nowości

pojawiających się wraz z rozwojem pedagogiki przedszkolnej. Z proponowanych przez współczesną

edukację treści wybieramy te, które służą doskonaleniu dzieci i nas. Zależy nam również na tym, aby

w dobie nieograniczonego dostępu do informacji („zmysły dalekie”), umożliwić dziecku poznawanie

świata przez działanie, doświadczanie, odkrywanie i przeżywanie, uruchamiając jego własne „zmysły

bliskie”.

Punktem wyjścia do skonstruowania niniejszego Programu były wytyczne zawarte w Podstawie progra-

mowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych

oraz innych form wychowania przedszkolnego . Autorki uwzględniły wszystkie punkty zawarte w poszcze-

gólnych obszarach Podstawy programowej zatwierdzonej przez MEN w dniu 23. grudnia 2008 r. (Dzien-

nik Ustaw z dnia 15. stycznia 2009 r., Nr 4, poz. 17). Program wychowania przedszkolnego opracowany

w Przedszkolu Miejskim Nr 106 uwzględnia następujące obszary tematyczne:

bezpieczeństwo, adaptacja, integracja,

●

ćwiczenia praktycznego dnia,

●

kształcenie zmysłów,

●

edukacja matematyczna,

●

edukacja językowa,

●

wychowanie religijne,

●

Odkryjmy Montessori raz jeszcze...

wychowanie dla kultury życia,

●

wychowanie przez sztukę.

●

Przedstawiony podział treści bezpośrednio nawiązuje do wyodrębnionych przez Marię Montessori dzia-

łów wychowania, a także wynika ze specyiki pracy naszego przedszkola. Poszczególne treści zestawiono

w tabelach zawierających następujące kolumny:

treści programowe (wynikające z podstawy programowej),

●

zadania do realizacji,

●

umiejętności dziecka będące wynikiem podjętych zadań.

●

Taki układ zagadnień tematycznych jest nie tylko czytelny, ale również znacznie ułatwia korzystanie

z poniższego opracowania. Treści uwzględnione w Programie opierają się na trzech głównych założeniach

pedagogiki Marii Montessori, związanych z osobą dziecka, nauczyciela i przygotowanym otoczeniem.

Specyika pracy w placówce montessoriańskiej zakłada tworzenie grup dziecięcych zróżnicowanych

wiekowo. Niewątpliwymi zaletami współdziałania ze sobą dzieci z kilku roczników jest możliwość wza-

jemnego uczenia się od siebie, rozwijania niezależności od dorosłych, samodzielności oraz empatii.

Przedszkolak w ciągu dnia działa korzystając z wybranych samodzielnie pomocy montessoriańskich.

Swoboda wyboru dotyczy również miejsca, czasu i tempa pracy 1 .

Maria Montessori podkreślała, że świat dziecka powinien być uporządkowany. Dzień musi mieć okre-

śloną strukturę i składać się z niezawodnych rytuałów. Otoczenie zaś powinno być logicznie zorganizo-

wane i estetyczne, aby zapewniać dziecku możliwość dokonywania czynności poszukiwania i odnajdy-

wania. Odpowiednio przygotowane otoczenie ma umożliwić dziecku przeżywanie polaryzacji uwagi 2 .

Zgodnie z koncepcją Marii Montessori ład i porządek panujące w sali przekładają się na wewnętrzne

uporządkowanie dziecka. Warto podkreślić, że przedszkolak mając nieograniczony dostęp do montes-

soriańskiego materiału rozwojowego oraz innych pomocy dydaktycznych, odpowiada za jego estetykę,

a także bierze czynny udział w kreowaniu otoczenia, w którym przebywa 3 .

Podczas realizacji treści zawartych w Programie rola nauczyciela ogranicza się do „podążania za dziec-

kiem” oraz do mądrego przebywania przy nim, co stanowi jedno z głównych założeń koncepcji pedago-

gicznej Marii Montessori 4 . Zadaniem wychowawcy jest więc wspieranie rozwoju dziecka, współdziałanie

z nim, a także tworzenie wokół niego atmosfery bezpieczeństwa i akceptacji 5 .

Główne cele Programu , nawiązujące bezpośrednio do założeń pedagogiki Marii Montessori, są następujące:

zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa i pełnej akceptacji;

●

budowanie pozytywnego obrazu własnej osoby;

●

rozwijanie samodzielności i koordynacji wzrokowo-ruchowej dziecka;

●

poznawanie świata na podstawie polisensorycznego doświadczania i eksperymentowania;

●

zdobywanie umiejętności porozumiewania się w sposób werbalny i niewerbalny;

●

doskonalenie umiejętności porządkowania, klasyikowania i liczenia;

●

1 Maria Montessori proklamowała konieczność zapewnienia dziecku swobody wyboru i rozwijania samodzielności

myślenia. Uważała, że (...) prawdziwej i wewnętrznej swobody nie można komuś dać, nie można jej nawet zdobyć. Każ-

dy może ją sam rozwinąć jako część swojej osobowości.

2 Termin wprowadzony przez Marię Montessori dla scharakteryzowania przeżycia dotyczącego utrzymywania przez

dziecko, przez długi okres czasu, intensywnej koncentracji uwagi na wykonywanej czynności. Zjawisko to zaprzecza-

ło dotychczasowym przekonaniom o niestałości uwagi u małego dziecka.

3 M. Montessori: Dla dziecka porządek jest tym, czym dla nas Ziemia pod nogami, na której stoimy, czym dla ryby jest

woda, w której pływa. We wczesnym dzieciństwie umysł człowieka czerpie ze swojego otoczenia elementy orientacji,

których potrzebuje dla swoich późniejszych zdobyczy .

4 M. Montessori: Dziecku trzeba pomóc tam, gdzie zaistnieje taka potrzeba. Nadmiar pomocy przeszkadza dziecku.

5 M. Montessori: Nauczyciel nie kształci i nie poucza dziecka, lecz jest jego pomocnikiem.

Wstęp

budzenie zainteresowania rzeczywistością przyrodniczą, społeczno-kulturową i techniczną;

●

poznawanie wartości uniwersalnych, takich jak: dobro, piękno, prawda, miłość;

●

wyrażanie twórczej postawy w różnych formach dziecięcej ekspresji;

●

wdrażanie do zachowań akceptowanych społecznie;

●

angażowanie rodziny dziecka w proces jego wychowania.

●

Pozostają one również w korelacji z celami określonymi w podstawie programowej wychowania przed-

szkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych formach

wychowania przedszkolnego. Zakładają one:

wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych po-

trzebnych im w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji;

budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym,

co jest dobre, a co złe;

kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie

w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek;

rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w poprawnych relacjach z dzieć-

mi i dorosłymi;

stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci o zróżnico-

wanych możliwościach izycznych i intelektualnych;

troska o zdrowie dzieci i ich sprawność izyczną; zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach

sportowych;

budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym oraz rozwi-

janie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych;

wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się

poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne;

kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej

i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej;

10.

zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktyw-

ności i samodzielności, a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne

w edukacji szkolnej.

W działaniach opiekuńczych, wychowawczych i dydaktycznych stosujemy główne elementy koncepcji

pedagogicznej Marii Montessori, dodatkowo wzbogacając je ciekawą ofertą zajęć i zabaw organizowa-

nych dla dzieci na terenie przedszkola i poza nim.

Priorytetową kwestią pozostaje dla nas nawiązanie pozytywnych, opartych na wzajemnym zaufaniu oraz

współpracy, relacji z rodzinami wychowanków. Rodzice biorą udział w życiu przedszkola poprzez co-

dzienny kontakt z wychowawcami. Aktywnie uczestniczą również w uroczystościach okolicznościowych

odbywających się na terenie placówki. Przyczynia się to do budowania trwałej więzi zarówno między

dziećmi a rodzicami, jak i między rodzicami a przedszkolem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: