8 Emil Durkheim.docx

8 Emil Durkheim

Teoretyczny program socjologii Émile’a Durkheima.

„O podziale pracy w społeczeństwie” zawiera sedno filozofii E.D.

·         Solidarność społeczna

·         Sumienie zbiorowe

·         Morfologia społeczna

·         Solidarność mechaniczna i organiczna

·         Zmiana społeczna

·         Funkcje społeczne

·         Patologia społeczna

Powstanie socjologii jako podstawowej nauki społecznej.

Durkheim wyodrębnił przedmiot i metodę socjologii od pozostałych nauk.

„Zasady metody socjologicznej” zawierały zbiór wskazówek jak prowadzić badania socjologiczne : Badacz życia społecznego powinien występować w roli obserwatora ni e uczestnika. Łączy się z tym wyzbycie wszelkich uprzedzeń, przyjąć postawę przyrodnika, dla którego badana rzeczywistość jest światem zupełnie obcym – który nie porusza w nim żadnych namiętności. - >  badanie faktów bez ich wartościowania
 

Pozytywiści sądzili, że do zadań uczonego nie należy wartościowanie badanych zjawisk. Działalność poznawcza ma być neutralna do toczących się w społeczeństwie sporów o wartości, i nie dostarcza argumentów żadnej ze stron. Jeżeli uczony zaangażuje się w spory to sprzeniewierzy się swemu powołaniu i straci zdolność wykonywania swych zadań. Jednak pozytywiści wprowadzani wartościowania tylko utajone. Przybierały one formy wypowiedzi o potrzebach społecznych, o tendencjach rozwoju społecznego, o stosunkach normalnych lub patologicznych. Zwłaszcza formułując prognozy społeczne ujawniali to co uważali za pożądane lub nie. Każdy operował społecznym ideałem a przedstawiali go jako wynik bezstronnej obserwacji faktów

Pojęcie społeczeństwa. Jednostka i społeczeństwo.

Społeczeństwo jest „zewnętrzne” wobec jednostek, jest przyswajane w procesie socjalizacji.

Rzeczywistość społeczna jest dla jednostek zawsze rzeczywistością zastaną (nie tworzymy języka, tylko się go uczymy itd.). Jednostka dostosowuje się do norm obowiązujących w społeczeństwie, a jeśli się sprzeciwia, musi liczyć się z karą w postaci rozmaitych sankcji.

Działalność ludzka jest działalnością świadomą, ale ta świadomość nie jest adekwatnym odzwierciedleniem rzeczywistości np. uważamy się za rozumnych, ale jesteśmy niewolnikami nierozumnych przesądów. Stąd też musi istnieć rozbieżność między zamierzeniami jednostek, a skutkami ich działalności. Społeczeństwo rozwija się według własnych praw, w obliczu których jednostki okazują się bezsilne (zewnętrzny charakter).

Społeczeństwo zatem nie jest sumą jednostek, jest organizmem.

Fakty społeczne i metoda socjologii.

FAKT SPOŁECZNY - ustalone działania lub idee, przed którymi jednostki zostają postawione jak przed faktami dokonanymi i nie mają na nie żadnego wpływu  „wszelki sposób postępowania, utrwalony lub nie, zdolny do wywierania na jednostkę zewnętrznego przymusu; albo inaczej: taki, który jest w danym społeczeństwie powszechny, mający jednak własną egzystencję, niezależną od jego jednostkowych manifestacji”.

Fakty społeczne trzeba traktować jak rzeczy (możliwe są do poznania jedynie drogą obserwacji i eksperymentów), są czymś zewnętrznym wobec jednostek. Mają charakter przymusowy.

Solidarność społeczna: mechaniczna i organiczna.

Solidarność społeczna = więź społeczna.

W swoich rozważaniach Durkheim traktuje prawo jako wskaźnik rodzajów solidarności w danym społeczeństwie. Wyróżnia prawo karne (represyjne) oraz prawo kooperacyjne (restytucyjne) :

PRAWO KARNE (represyjne)  -> bezwzględne kary dla każdego , kto narusza obowiązujące normy; pojawia się gdy jednostki nie są zdolne do samodzielności

·         Całe życie jednostki jest pod kontrolą

·         Świadomość indywidualna = świadomość zbiorowa (replika wzoru ogólnospołecznego)

·         Społeczeństwo niezróżnicowane lub zróżnicowane bardzo nieznacznie

PRAWO KOOPERACYJNE (restytucyjne) – winny jest zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej  innym członkom społeczeństwa. Jest zwrócone przeciwko konkretnym jednostkom lub grupom.

·         Ograniczenie zakresu prawa karnego sprawdzanego do ochrony życia i mienia osób

·         Społeczeństwo zróżnicowane

Z rodzajów prawa wynika rodzaj solidarności :

P. Karne  - > solidarność  MECHANICZNA

·         Wspólnota dóbr, dominacja religii, tradycjonalizm, homogeniczność, brak podziału pracy

·         Podobieństwo jednostek

·         Społeczeństwo tradycyjne

P. Kooperacyjne -> solidarność ORGANICZNA

·         Zróżnicowanie dóbr, słabnące znaczenie religii, indywidualizm, podział pracy

·         Jednostki są od siebie różne i wzajemnie uzupełniają się

·         Społeczeństwo przemysłowe

Należy pamiętać, że we wszystkich społeczeństwach (poza pierwotnymi) istnieją oba rodzaje solidarności!

Morfologia i fizjologia społeczna.

MORFOLOGIA SPOŁECZNA – dział Durkheimowskiej socjologii, mająca na celu znalezienie podłoża świadomości zbiorowej, stworzenia i klasyfikacji typów społecznych. Bada materialne (fizyczne) formy społeczeństwa, biorąc pod uwagę wielkość terytorium, podłoże społeczeństwa, sposób jego otoczenia przez inne społeczeństwa, kształt granic, ogólną masa ludności, która należy rozpatrywać ze względu na gęstość i liczebność.

FIZJOLOGIA SPOŁECZNA – to działania społeczne prowadzone do jakiegoś celu, oddziaływanie świadomości

zbiorowej na świadomość jednostek

Funkcje społeczne.

Typy samobójstw.

·         EGOISTYCZNE - będące wynikiem zbyt słabej integracji jednostki z grupą i społecznością. Jednostka  „samotna w tłumie” – wyalienowana (integracja słaba)

·         ALTRUISTYCZNE - będące, przeciwnie, skutkiem zbyt silnej integracji ze środowiskiem, zbyt silnej identyfikacji z celami, interesami i oczekiwaniami grupy, zbyt daleko posuniętej socjalizacji. (integracja silna)

·         ANOMICZNE – gdy jednostce zaczyna brakować regulacji i jest to dla niej źródłem cierpienia. Dzieje się tak w warunkach przyśpieszonych przemian gospodarczych w nowoczesnych społeczeństwach (wszystko jest nowe, inne i obce, jednostka nie wie co ma robić). Uwidacznia się brak społecznej regulacji zachowań jednostek. (regulacja słaba)

·         FATALISTYCZNE - wiązane z sytuacją jednostkową. Jest to samobójstwo człowieka znajdującego się w  sytuacji tragicznej. (regulacja silna)

Religia w ujęciu Durkheima

·         Religia to wzór wszystkich instytucji społecznych:

-          Religia Inicjuje jednostkę do życia w społeczeństwie; wyznacza kręgi społeczne, w których uczestniczy człowiek. W miarę dorastania jednostka przechodzi przez kolejne etapy wchodzenia we wspólnotę religijną. Religia wciąga jednostkę do życia zbiorowego (np.: przyjęcie sakramentów w chrześcijaństwie)

-          Religia daje podstawowe umiejętności niezbędne do życia w społeczeństwie

-          Sprzyja zespalaniu zbiorowości, integruje, tworzy codzienne czynności, obrzędy, rytuały (każda religia wymaga brania udziału w obrzędach)

-          Kultywowanie tradycji - religia zachowuje pewne elementy kultury dla następnych pokoleń

-          Religia daje jednostce rady, jak powinno się postępować

-          Wspólna religia wzmacnia więzi jednostki z grupą

Religia wspiera psychicznie w trudnych chwilach, ma odpowiedź na to skąd bierze się cierpienie itd.

http://www.scribd.com/doc/16183268/Historia-myli-socjologicznej-opracowanie-U

http://www.scribd.com/doc/11098154/KTSNajlepsze-z-II-Semestru